Obsesif Kompulsif Bozukluk (Takıntı Hastalığı) Nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), takıntı adını verdiğimiz kişinin yineleyici ve rahatsız edici bazı düşüncelere sahip olması ile belli olur.
Ancak aynı zamanda bu takıntılı düşüncelerin verdiği rahatsızlıktan kurtulabilmek için sergilediği zorlantı davranışları (kompulsiyon) ile kendini gösteren bir ruhsal rahatsızlıktır.
Obsesif kompulsif bozukluk ya da diğer ismiyle takıntı hastalığı kişinin kendi iradesi dışında zihninde var olan düşünceleri sebebiyle yaşamı oldukça olumsuz etkileyen bir sorundur.
Obsesif kompulsif bozukluk tedavisi mümkündür. Eğer siz de obsesif kompulsif bozukluk tedavisi almak istiyorsanız, bize hemen ulaşabilir ve uzman psikolog ile görüşebilirsiniz.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
Eğer sizin de yineleyen biçimde aklınıza gelen ve sizin için sorun yaratan düşünce, duygu veya davranışlarınız mevcut ise veya aynı davranışı tekrar tekrar yapmayı durduramıyorsanız bu bir sorundur.
Bu sorun özelinde de obsesif kompulsif bozukluk için yardım ihtiyacı duyuyor olabilirsiniz.
Obsesif kompulsif bozukluk tanısı alan kişilerde genelde bu düşünceler veya davranışlar, kişinin isteği olmadığı halde yineleyici biçimde gelmektedir.
Bu duygu, düşünce ve davranış takıntılarının getirdiği sıkıntıyı azaltmak için kişi, bir takım hareketleri tekrar tekrar yapma eğiliminde olur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk, ilaçlarla ve psikoterapi ile tedavi edilmektedir.
Genelde çocukluk veya gençliğin ilk yıllarında başlar ve özellikle bireyin yaşamının sorunlu evrelerinde hastalıkta alevlenmeler gerçekleşir.
Toplumun %1-3’ü arasında görülür, bu da Türkiye’de 1,5-2,5 milyon kişinin OKB ile yaşadığını göstermektedir.
Obsesyon (Takıntı) Nedir?
Süreklilik gösteren, yineleyici şekilde kişinin zihnine saplanan ve kişiyi rahatsız eden duygu veya düşüncelerdir.
Takıntı düşünceleri, kişinin aklına kişinin iradesi ve istemi olmadan gelmektedir.
Hatta obsesif kompulsif bozukluk bulunan bireyler özellikle aklına gelmemesi için uğraş verirler.
Ancak bu düşünceler kendiliğinden gelirler veya belirli koşullar ve mekânlarda kendiliğinden ortaya çıkarlar.
Obsesyon Örnekleri
- Tokalaştım, acaba hastalık bana da bulaştı mı?
- Acaba kapıyı kilitledim mi?
- Ütü fişte kaldı mı acaba?
Kişi yineleyici şekilde bu soruları kendi kendine sorar ancak obsesif kompulsif bozukluk hastasının beyninden gelen cevap hiçbir zaman kendisini tatmin etmez.
Bu yaşanan kaygı hali, tokalaşma örneğinde hastaneye gidip test yaptırana kadar, kapıyı kilitleyip kilitlemediğini veya fişi çekip çekmediğini kontrol edene kadar sürer.
En Yaygın Obsesyon (Takıntı) Türleri
- Kirlilik bulaşması (Kirlenme veya hastalık bulaşması)
- Cinsellik (Cinsel olarak yasak ve utanç verici bir şey düşünme)
- Saldırganlık veya kazaya sebep olma (Etrafa zarar verme)
- Dini konular (Ayıp veya günah bir şey düşünme)
Kompulsiyon (Zorlantı) Nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk bulunan bireyin obsesif düşüncelerinden kaynaklanan, yinelenen davranışlar olarak bilinir.
Obsesyonlar, kişide ciddi seviyede stres ve kaygıya sebep olur. Buna ek olarak, bu kişiler başlarına kötü bir şey geleceğini düşünürler.
Bu tip yinelenen zorlantı davranışlarını obsesyonun yarattığı stres ve kaygıyı giderebilmek ve kendilerini rahatlatmak için gösterebilirler.
Ancak bu tür zorlantı davranışları yalnızca geçici bir rahatlama sağlar ve zamanla kişinin kendisini daha kötü hissetmesine neden olur.
Obsesif kompulsif bozukluk bu nedenle tekrarlayan bir rahatsızlıktır. Örneğin, kişinin kendisine mikrop bulaşacağına dair obsesif düşüncelere sahip olması obsesyon olarak adlandırılır.
Bu obsesyon, kişide ciddi seviyede kaygı yaratır ve bu kaygının sonucunda kişi kendini kötü hisseder.
Bu kötü histen kurtulmak için de kişi saatlerce ellerini yıkar. İşte bu el yıkama davranışına da kompulsiyon (zorlantı) deriz.
En Yaygın Kompulsiyon (Zorlantı) Türleri
- Devamlı temizlik yapmak
- Çevredeki nesneleri yinelenen biçimde saymak
- Kapının kapalı olduğunu yinelenen biçimde kontrol etmek
- Devamlı etrafı toplamak
- Ocak, fırın vb aletleri kapattığından emin olmak için defalarca kontrol etmek
- Belirli kalıplar şeklinde sürekli sayı sayma
- Kişinin sessiz bir şekilde bir duayı ya da kelime bütününü sürekli tekrar etmesi
- Benzer ürünlerin aynı şekilde sıralanması için yoğun güç sarf edilmesi olarak sıralanabilir
Obsesif Kompulsif Bozukluk Türleri
Temizleyici Kişiler
Bu bireyde kirlilik ve bulaşma obsesyonu vardır ve kişi bu obsesyonun yarattığı stres ve kaygıyla sürekli yıkanarak veya temizlenerek başa çıkmaya çalışmaktadır.
Gerçekleştirilen bu davranışlar da kompulsiyon olarak adlandırılan ve obsesif kompulsif hastalığı için belirleyici davranışlardır.
Kontrolcü Kişiler
Birey üzerinde çalıştığı bir projede eksiklik veya yanlışlık olabileceği hususunda şüpheye düşer.
Bunun sonucu oluşan endişe ile yineleyerek kontrol eder (Arabanın kapısını kontrol, fırının fişini kontrol, doğalgazın kapalı olup olmadığını kontrol).
Biriktiren Kişiler
Kişi için gerekli olmayan nesneleri toplar ve işine yaramayacak dahi olsa atamazlar. Zamanla biriktiren kişilerin evleri adeta çöp ev haline gelebilmektedir.
Düzenleyici veya Sıralayıcı Kişiler
Birey, çevresinde bulunan nesnelerin belirli bir düzende durması için çaba harcar. Ayrıca herhangi bir düzensizlik varsa onu düzeltmeden duramaz.
Tekrarlayıcı Kişiler
Bireyin zihnine aslında düşünmek istemediği bir düşünce gelir. Kişi sonrasında bu düşüncenin üstesinden gelmek için bazı eylemleri, sözleri veya düşünceleri tekrarlama yoluna gider.
Örneğin; kişi çok sevdiği birinin hastalanmasını engellemek için sürekli duşa girer. Sonrasında düşünce gelmeden dahi bu eylemi gerçekleştirir
Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri
Obsesif kompulsif bozukluk bulunan kişinin obsesyon adını verdiğimiz takıntılı düşünceleri genelde başına kötü bir şey geleceği kaygısına dayanmaktadır.
Takıntı hastalığı bulunan bireyler sürekli bir sıkıntı hali içerisindedir. Bu sıkıntı hali huzursuzlukla birlikte baş gösterir.
Örneğin; ütüyü fişten çekip çekmediğini sürekli kontrol eden bir kişide “ütüyü kontrol ediyorum çünkü fişte kalırsa yangın çıkar ve tüm bina havaya uçar.
Eğer böyle bir şey olursa, benim yüzümden olduğu için kendimi affetmem.” biçiminde düşünce ve korkular mevcuttur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk tanısı koyulmuş bireyin sıklıkla takıntısının mantık dışı olduğunu düşündüğü zamanlar vardır.
Belirtiler aktif olmadığı zamanlarda çoğu OKB hastası, takıntı düşüncelerinin gerçekdışı olduğunun farkındadır.
Kaygısı başladığında ise bunu unutur ve takıntı düşüncelerinden dolayı çok ciddi şekilde korkuya kapılabilir.
Kişilerde zorlantı sayesinde geçici bir rahatlanma sağlanır. Ancak obsesyonun sebep olduğu şiddetli sıkıntı ve kaygıyla birey kendini rahatlatabilecek bir şeyler arar ve yaptığı bazı eylemlerle rahatlar.
Örneğin; kirlilik obsesyonu olan biri, elini yıkayarak rahatlar ancak bu etki geçicidir. Bir süre sonra yeniden sıkıntı başlayacaktır.
Obsesif kompulsif bozukluk bulunan kişi yinelenen eylemleri çoğunlukla bir sıra dahilinde gerçekleştirir.
Eğer zorlantı davranışını kişi belirli bir sıra ile ve belirli bir kural dâhilinde gerçekleştirirse sıkıntı azalır. Eğer kişi bu kuralı bozar ise, tekrar aynı sıra ile tekrar gerçekleştirir.
Birey, bazı koruyucu davranışlar konusunda başkalarından da destek alır: Temiz mi kirli mi diye birine sormak veya kontrolü birine yaptırtma gibi.
Böylece hem kaçınmak hem de sorumluluğu paylaşmak biraz rahatlamayı sağlar.