3 Maddede Bipolar Bozukluğu Nasıl Tanımlarız?

Hepimizin yaşamında zor zamanlar ve dönemler olmuştur. Olumsuz yaşam olayları az veya çok hepimizi olumsuz şekilde etkileyebilir. Bir yakınımızı kaybettiğimizde kendimizi çok mutsuz hissedebiliriz. İşlerimiz kötü gittiğinde kendimizi çok çaresiz hissedebiliriz.

Uzun bir tedavi süreci gerektiren bir hastalığımız olduğunu karamsar hissedebiliriz. Depresyonda da bu hisler görülmektedir ancak bu talihsiz durumları yaşayan herkes depresyon tanısı almaz. Depresyon, kişinin yaşam olaylarından etkilendiği ve kronik bir duygudurum geliştirdiği bir ruhsal rahatsızlıktır.

Bu hisler gelip geçiciyken depresyon ise bu hislerin tedavi olmadıkça kronik hale geldiği bir hastalıktır. Evet, depresyon bir hastalıktır ve bu duygudurum bozukluğu için bu sebeple tedavi süreci gerekir. Kişinin depresyon tanısı alabilmesi için depresif belirtilerin en az iki hafta boyunca sürmesi gerekmektedir.

İki haftadan kısa süren olumsuz hisler depresyonu çağrıştırmaz. Haliyle bipolar bozukluğu da bize düşündürmemektedir. Depresyon tanısının oluşması için bir yandan da depresif belirtilerin günün çoğunda görülmesi gerekmektedir.

Örneğin; kişinin birkaç dakikalığına mutsuz olması depresyon tanısını göstermez ancak günün çoğunluğunda kendisini mutsuz hissetmesi depresyonu çağrıştırabilir. Ayrıca kişinin depresif belirtilerden ötürü yaşamının etkilenmesi de önemli bir göstergedir.

Peki depresyondaki kişi neler yaşar? Depresif duygudurum bozukluğu olan bir kişi genellikle mutsuz, huzursuz, karamsar, çaresiz, isteksiz, yorgun ve kararsızdır. Mutsuzluk, depresyonda çevresindeki herkes tarafından gözlemlenebilen bir duygudurumdur.

Bipolar bozukluğu bulunan bireylerin de depresif evrede mutsuz ruh hali dışardan çok rahat gözlemlenebilir. Mutsuz ve üzgün haline belirli ve spesifik bir olay sebep olmaz. Yakınını kaybeden birinin mutsuz olması çok anlaşılabilir bir durumken depresyondaki bireyde böyle sıradışı bazı olaylar sebep olmayabilir.

Elbette depresyon tanısı olan kişinin de bu ve benzeri bazı olumsuz yaşam olayları başından geçebilir. Ancak böyle bir olumsuz yaşam olayı olmasa dahi kişinin mutsuz ve üzgün ruh hali değişmeyecektir. Depresyon bu nedenle bir hastalıktır.

Depresif birey kendisini oldukça çaresiz hissedebilir. Yaşadığı olaylara veya içinde bulunduğu durumlara karşı bakış açısı çaresiz bir değerlendirme filtresinden geçmektedir. Çaresizliği hisseden depresif birey aslında var olan çareleri görememektedir.

Bu durum kişinin olaylara baktığı penceresiyle ilgilidir elbette. Bir olaya nasıl ve hangi yönden bakarsanız o şekilde görürsünüz. Bakış açınız olayın özünü dahi değiştirir. Aslında olay değişken değildir ancak siz objektif göremezsiniz.

Hepimiz yaşadığımız olaylara veya içinde bulunduğumuz durumlara subjektif şekilde değerlendirmeler yaparız. Bu değerlendirmeler özneldir ve bize aittir. Başkaları olaylara bizim baktığımız gibi bakamaz. Bir başkasına görünen çareler bazen depresif bireye görünemez.

O da kendisini git gide daha fazla çaresiz hisseder. Bipolar bozukluğu oluşturan evrelerden özellikle depresif evrede çaresizlik duygusu beraberinde intihar düşüncelerini de getirebilir.

Bipolar bozukluğu bulunan bireylerin önemli bir kısmında intihar düşünceleri veya girişimleri bu nedenle mevcuttur. Kişi kendisini içinden çıkamayacağı şekilde çaresiz hissettiğinde intihar ederek bu yaşamdan kurtulacağını düşünür.

İntiharın çare olduğunu düşünmektedir çünkü yaşama devam ederek başka çareler bulamayacağını düşünür. İntihar eden kişiler aslında kendi bakış açılarından tutunacak dalı olmadığını düşünen kişilerdir. Hiçbir dayanakları kalmadığında tek kurtuluş olarak ölümü seçerler.

Sonuçta kendi yaşamlarını sonlandırabilirler. İntihar bazen bipolar bozukluğu olan bireylerde bir yardım çığlığı olarak da görülebilir. Kendisinin çaresiz olduğunu ve yardıma ihtiyacı olduğunu bir nevi yakınlarına gösterme ve bu durumdan kurtulmak için bir yardım arayışıdır.

Bu arayış bir intihar girişimiyle gerçekleşebilir ancak bipolar bozukluğu olan birey intihar ederken ölmek istememektedir. Her ne kadar ölüm amaçlı olmasa da her intihar girişimi ciddi bir risktir. Girişim olmasa ve düşüncede kalsa dahi mutlaka bu düşüncelerle psikoterapi yardımıyla çalışılmalıdır.

Unutulmasın ki intihar düşünceleri her an girişime evrilebilir. Depresyondaki birey karamsar bir imaj çizebilir. Karamsar ruh hali içinde bulunduğu durumun hiç düzelmeyeceğini düşünmesine neden olabilir.

Unipolar depresyondakine göre bipolar bozukluğu olan bireylerde karamsarlık daha ciddi boyutlarda olabilir. Bu durumun sebebi de bipolar bozukluğu olan kişinin depresyon ataklarının belli dönemlerde tekrarlaması ve bu durumun hiç bitmeyeceğini düşünmesidir.

Karamsarlık geçmişte yaşadığı kötü anıların şu anda da yaşandığı ve gelecekte de daha olumsuz şekilde yaşanacağını düşünmesiyle oluşur. Hiçbir şeyin iyileşmeyeceğini düşünmesinin yanında gelecekte her şeyin daha da kötü olabileceğini düşünür.

Geleceği okur adeta ve yaşanan her şeyi felaket senaryoları dahilinde değerlendirebilir. Ayrıca yaşadıklarını aşırı geneller ve yaşadıklarının giderek kötüleşerek devam edeceğini düşünür. Bipolar bozukluğu tanısı alan kişinin depresif dönemde eskiden heyecanlandığı aktivitelere karşı aşırı isteksiz hali göze çarpar.

Artık eskiden heyecanlandığı, haz duyduğu ve zevk aldığı hiçbir şey ona aynı tadı vermez hale gelir. Dolayısıyla eskisi gibi aktif de değildir. Eskiden deniz kenarında bisikletle gezmek ona kendisini mutlu hissettirirken şimdi o kadar isteksizdir ki bisikletini ellemez bile.

İsteksizlik kişinin aktif yaşamdan uzaklaşmasını da sağlar. Depresif birey giderek içine kapanır ve yalnızlaşır. Yalnız yaptığı aktiviteleri de yapamaz hale gelir. Hiçbir şeyden keyif alamadığı gibi keyif almadığı için de hiçbir şey yapmak istemez.

İsteksizlik dışında yorgunluk, bitkinlik ve enerji azlığı da depresyon belirtileri arasındadır. Kendisini çok yorgun hisseder ve bitkin bir görünüşü vardır. Eski enerjiyi kendisinde göremez. Başkalarını enerjik gördüğünde kendisini suçlayabilir ve onlardan kendisini kötü hissettirdiği için kaçabilir.

İnsanlardan ve topluluktan mümkün olduğunca uzak durmaya çalışır çünkü kendisini sıkıcı ve monoton olarak görür. Depresif bozukluğu yaşayan bireylerin ayrıca karar almaları da güçleşir. Eskiden kolayca alabildiği kararları artık alamamakta ve hep tereddüt etmektedir.

Karar alırken defalarca düşünür ve sonucun olumsuz olacağını hayal eder. Karar alırken başkalarının fikirlerine ihtiyaç duyar ve onay alma ihtiyacı ortaya çıkar. Kendi başına alacağı kararlarda hep olumsuz yanlara odaklanabilir. Motivasyon ve odaklanma güçlüğü yaşar.

Herhangi bir iş üzerinde odaklanması zorlaşır. Biraz da isteksiz olmasının etkisiyle herhangi bir işe başlamakta zorlanabilir. Örneğin; tezini yazması gereken bir öğrenci nereden başlayacağını kararlaştıramaz. Kararsızlık depresyon belirtisidir.

Kararlaştırabilse dahi odaklanma güçlüğünden dolayı yazmakta zorlanır. Hatta depresyonda öğrenme dahi güçleşebilir. Bipolar bozukluğu olan kişinin depresif dönemde yaşadığı önemli sorunlardan birisi de uyku ve yeme düzeninde bozulmalardır.

Yeme düzeni bozulur çünkü iştahı ya azalır ya da artış gösterir. İştahı azaldığında kilo verirken iştahı artarken de haliyle kilo alır. Bazı dönemlerde herkesin kilosunda artış veya azalmalar olabilir ancak depresif duygudurum bozukluğu dahilinde kilo değişimleri yüzde beşin üzerinde gerçekleşir.

Örneğin; 100 kilo alan birey kilo veriyorsa en az 95 kiloya düşmelidir. Kilo alıyorsa da bu kişinin en az 105 kiloya çıkması beklenir. Yeme düzeninin bozulmasının yanında uyku düzeninde de bazı değişimler olabilir. Ya çok az uyuyabilir ya da çok fazla uyku ihtiyacı hissedebilir.

Uyku sorunları sabahları geç uyanmasına veya gün içerisinde kendisini uykulu hissetmesine de neden olabilmektedir. Bipolar bozukluğu olan bireylerin kendisini depresif hissettiği evrelerde cinsel isteği azalma eğilimi gösterir. Cinselliğe eskisi kadar önem vermez.

Eski cinsel yaşamı artık durağan hale gelmiştir. Ereksiyon kayıpları olabilir ve partnerleriyle cinsel yakınlaşma açısından sorun yaşayabilir. Ayrıca depresyon evresinde kişi kendisini çirkin ve yaşlı görür. Aynaya baktığında eski güzel halinden eser kalmadığını düşünebilir.

Artık aynada bakımsız, çirkin, yaşlı ve çökmüş biri vardır. İnsanların kendisini beğenmeyeceğini ve aşağılayacağını düşünür. Bu sebeple eskisi gibi insanlarla görüşme ve konuşma ihtiyacı hissetmez.

Bipolar bozukluğu gösteren en önemli detaylardan biri biraz önce de belirttiğimiz gibi intihar düşünceleri veya girişimleridir. Depresif evrede bu nedenle kişi ve yakınlarının bu düşünceleri hafife almaması ve bir an evvel psikolojik destek alması önerilmektedir.