3 Soruda Stres ve Depresyon İlişkisi
Stres ve depresyon birbirinden asla ayrılmayan çok sıkı dostlardır. O kadar iyi dostlardır ki biri ortadan kalktığında diğeri de kendisini çok yalnız hisseder. Stres ve depresyon birbirini çok fazla tetikleyen iki ruh halidir. Aslında stres hayatımızın kaçınılmaz bir parçası ve aşırı boyutlara gelmedikçe zararsızsa da depresyon için aynı şeyi söyleyemeyiz.
Stres için bir hastalık tanımı yapamayız ancak depresyon bir ruhsal rahatsızlıktır. Birbirini bu kadar çok tetikleyen ikiliyi biraz daha yakından tanıyalım ve ardından bir test uygulayalım, ne dersiniz? Eğer siz de kendinizi aşırı stresli veya depresif hissediyorsanız, bizimle iletişime geçerek psikolog desteği alabilirsiniz.
Stres Nedir?
Stres, vücudun bazı olumsuz olaylardan olumsuz şekilde etkilenmesi sonucunda gösterdiği bazı fiziksel ve ruhsal belirtiler bütünüdür. Bu durum vücutta sadece ruhsal değil fiziksel bazı tepkimelerin de sonucudur. Stresin oluşumu ise bir hayli kompleks bir yapıdır. Beynimiz bir tehdit algıladığında hemen savunma mekanizmaları oluşturur.
Bu savunma mekanizmaları bazı hormonların salgılanmasını da gerektirmektedir. Hormonlar salgılandığında beyin kendini korumak ister. Bu tehlike algısı bazen yanlış bir alarmı da beraberinde getirebilir. Bir başka deyişle, aslında gerçekten bir tehlike olmasa da kişinin beyni yaşanan durumu tehlike olarak algıladığı için stres tepkisi ortaya çıkar.
Stresliyken tansiyon ve kan şekeri ciddi anlamda yükselebilir. Strese sürekli maruz kalmak işte bu yönden çok tehlikelidir çünkü devamlı tansiyonunuz yükselir ve şekeriniz çıkar. Sürekli strese maruz kalan kişilerde işte bu yüzden kalp ve damar hastalıkları riski diğerlerine göre daha fazladır.
Stresli olmak, tamamen kaçınabileceğimiz bir olgu değildir. Strese maruz kalmadan yaşamak mümkün değildir. Bu kaçınılmaz olgunun aşırıya varması durumunda baş etme yöntemlerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Bir başka deyişle, stresten ziyade aşırı stres hem ruhsal hem de fiziksel olarak vücuda zararlıdır.
Aşırı stres, sürekli tansiyonun yüksek seyretmesine neden olarak bir süre sonra damar tıkanıklıklarına neden olabilir. Damar tıkanıklıkları ise kalp krizi ve felcin en önemli risk faktörleri arasındadır.
Stresle başa çıkmak için ilk yapılması gereken stresi tanımaktır. Herkes için stresör adını verdiğimiz tetikleyiciler değişken olabilir. Bazıları için trafik bir stresör iken bazıları için ise fazla sorumluluk almak stresördür. Stresi tanımak işte bu yüzden oldukça önemlidir. Bu adeta bir savaş halindeyken düşmanı tanımak kadar kritiktir.
Düşmanı tanımadan onu alt edemezsiniz. Stresle mücadelenin ilk yolu sizi neyin strese soktuğunu tespit edebilmektir. Bunu yapmak için de kendinizi tanımanız gerekmektedir. Bir diğer yöntem ise stresi yaratan düşüncelerinizi değiştirmektir. Bu düşünceler kişinin ortada bir tehdit yokken tehdit algılamasına neden olan olumsuz düşünceleridir.
Bunu bir örnek üzerinden açıklayalım. Ormandasınız ve kayboldunuz, çevrenizde ağaçtan başka bir şey yok ve bir anda karşınıza bir ayı çıktı. Korkmanız, tedirgin olmanız ve stres yaşamanız kadar doğal bir şey var mıdır? Elbette, bir ayı saldırısı esnasında korkacak ve kaygılanacaksınız. Bu beyninizin doğru ve sağlıklı stres tepkisidir.
Ancak ortada hiçbir fiziki tehdit yokken siz tehdit algılarsanız işte bu durum aşırı stres tepkisinin de ortaya çıkmasına yol açabilir. Bu nedenle bu olumsuz düşüncelerinizin değişimi aşırı stresin de ortadan kaybolacağını göstermektedir.
Bir diğer stresle baş etme yöntemi ise doğru nefes almaktır. Stresli anlarımızda yanlış şekilde nefes alabiliriz ve nefes egzersizleri hem bu nefes alışverişi düzene sokar hem de odaklandığınız olumsuz düşüncelerden sizi uzaklaştırabilir.
Depresyon Nedir?
Depresyon, sıradan bir olumsuzluk hissi değildir ve kronik bir ruhsal rahatsızlıktır. Depresyonu bu nedenle bir mutsuzluktan ibaret göremeyiz. Depresyon, kişinin yaşam kalitesini çok ciddi şekilde etkileyebilen bir ruhsal rahatsızlıktır ve çok yaygın görülen bir sorundur. Dünya üzerinde yaşayan her 100 kişiden 8’inde depresyon varlığı öngörülmektedir.
Bir kişide depresyonun varlığından söz edebilmemiz için depresyon belirtilerinin en az iki hafta süreyle devam etmesi gerekmektedir. Ayrıca kişinin depresif ruh halinin günün büyük çoğunluğunda görülmesi gerekmektedir. Tabi bunlara hayatını ciddi şekilde etkilemesi de eklenmelidir.
Peki depresyondaki kişiyi nasıl anlayabiliriz? Eğer bir kişi iki haftadan uzun sürecek şekilde kendisini mutsuz, huzursuz, gergin, isteksiz, yorgun, öfkeli, çaresiz veya karamsar hissediyorsa bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşmesi gerekmektedir.
Eğer siz de bu belirtilerin sizde var olduğunu düşünüyorsanız depresyon testi çözebilir ve şüphe duyuyorsanız bir psikolog ile görüşebilirsiniz. Beck Depresyon Testi bu anlamda dünyanın en güvenilir testidir. Testi çözmek size tanı koydurmaz ancak testi çözdükten sonra tanı koyulması için bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşebilirsiniz.
Depresyon Testi Nedir?
Beck depresyon testi size depresyon tanısı koydurmaz ancak depresif olabileceğiniz konusunda bazı işaretleri size gösterebilir. Bu testte alacağınız skoru mutlaka bir ruh sağlığı uzmanı ile birlikte değerlendirmelisiniz. Aşağıda bazı cümle grupları verilmiştir. Her bir cümlenin yanında 0’dan 3’e kadar bazı puanlamalar vardır.
Testi çözerken BUGÜN DÂHİL GEÇEN HAFTA içinde kendinizi nasıl hissettiğini en iyi açıklayan cümleyi seçmelisiniz. Eğer bir grupta durumunuzu ve duygularınızı açıklayan birden fazla cümle varsa her birini seçebilirsiniz.
Ardından tüm puanları toplayın ve en aşağıda bulunan tabloya göre puanlamaları değerlendirin. Bu puanlama neticesinde mutlaka bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşün ve ondan değerlendirme yapmasını isteyin.
Kendimi üzüntülü ve sıkıntılı hissetmiyorum. (0 Puan)
Kendimi üzüntülü ve sıkıntılı hissediyorum. (1 Puan)
Hep üzüntülü ve sıkıntılıyım. Bundan kurtulamıyorum. (2 Puan)
O kadar üzüntülü ve sıkıntılıyım ki artık dayanamıyorum. (3 Puan)
Gelecek hakkında mutsuz ve karamsar değilim. (0 Puan)
Gelecek hakkında karamsarım. (1 Puan)
Gelecekten beklediğim hiçbir şey yok. (2 Puan)
Geleceğim hakkında umutsuzum ve sanki hiçbir şey düzelmeyecekmiş gibi geliyor. (3 Puan)
Kendimi başarısız bir insan olarak görmüyorum. (0 Puan)
Çevremdeki birçok kişiden daha çok başarısızlıklarım olmuş gibi hissediyorum. (1 Puan)
Geçmişe baktığımda başarısızlıklarla dolu olduğunu görüyorum. (2 Puan)
Kendimi tümüyle başarısız biri olarak görüyorum. (3 Puan)
Birçok şeyden eskisi kadar zevk alıyorum. (0 Puan)
Eskiden olduğu gibi her şeyden hoşlanmıyorum. (1 Puan)
Artık hiçbir şey bana tam anlamıyla zevk vermiyor. (2 Puan)
Her şeyden sıkılıyorum. (3 Puan)
Kendimi herhangi bir şekilde suçlu hissetmiyorum. (0 Puan)
Kendimi zaman zaman suçlu hissediyorum. (1 Puan)
Çoğu zaman kendimi suçlu hissediyorum. (2 Puan)
Kendimi her zaman suçlu hissediyorum. (3 Puan)
Bana cezalandırılmışım gibi geliyor. (0 Puan)
Cezalandırılabileceğimi hissediyorum. (1 Puan)
Cezalandırılmayı bekliyorum. (2 Puan)
Cezalandırıldığımı hissediyorum. (3 Puan)
Kendimden memnunum. (0 Puan)
Kendi kendimden pek memnun değilim. (1 Puan)
Kendime çok kızıyorum. (2 Puan)
Kendimden nefret ediyorum. (3 Puan)
Başkalarından daha kötü olduğumu sanmıyorum. (0 Puan)
Zayıf yanların veya hatalarım için kendi kendimi eleştiririm. (1 Puan)
Hatalarımdan dolayı ve her zaman kendimi kabahatli bulurum. (2 Puan)
Her aksilik karşısında kendimi hatalı bulurum. (3 Puan)
Kendimi öldürmek gibi düşüncelerim yok. (0 Puan)
Zaman zaman kendimi öldürmeyi düşündüğüm olur. Fakat yapmıyorum. (1 Puan)
Kendimi öldürmek isterdim. (2 Puan)
Fırsatını bulsam kendimi öldürürdüm. (3 Puan)
Her zamankinden fazla içimden ağlamak gelmiyor. (0 Puan)
Zaman zaman içinden ağlamak geliyor. (1 Puan)
Çoğu zaman ağlıyorum. (2 Puan)
Eskiden ağlayabilirdim şimdi istesem de ağlayamıyorum. (3 Puan)
Şimdi her zaman olduğumdan daha sinirli değilim. (0 Puan)
Eskisine kıyasla daha kolay kızıyor ya da sinirleniyorum. (1 Puan)
Şimdi hep sinirliyim. (2 Puan)
Bir zamanlar beni sinirlendiren şeyler şimdi hiç sinirlendirmiyor. (3 Puan)
Başkaları ile görüşmek, konuşmak isteğimi kaybetmedim. (0 Puan)
Başkaları ile eskiden daha az konuşmak, görüşmek istiyorum. (1 Puan)
Başkaları ile konuşma ve görüşme isteğimi kaybetmedim. (2 Puan)
Hiç kimseyle konuşmak görüşmek istemiyorum. (3 Puan)
Eskiden olduğu gibi kolay karar verebiliyorum. (0 Puan)
Eskiden olduğu kadar kolay karar veremiyorum. (1 Puan)
Karar verirken eskisine kıyasla çok güçlük çekiyorum. (2 Puan)
Artık hiç karar veremiyorum. (3 Puan)
Aynada kendime baktığımda değişiklik görmüyorum. (0 Puan)
Daha yaşlanmış ve çirkinleşmişim gibi geliyor. (1 Puan)
Görünüşümün çok değiştiğini ve çirkinleştiğimi hissediyorum. (2 Puan)
Kendimi çok çirkin buluyorum. (3 Puan)
Eskisi kadar iyi çalışabiliyorum. (0 Puan)
Bir şeyler yapabilmek için gayret göstermem gerekiyor. (1 Puan)
Herhangi bir şeyi yapabilmek için kendimi çok zorlamam gerekiyor. (2 Puan)
Hiçbir şey yapamıyorum. (3 Puan)
Her zamanki gibi iyi uyuyabiliyorum. (0 Puan)
Eskiden olduğu gibi iyi uyuyamıyorum. (1 Puan)
Her zamankinden 1-2 saat daha erken uyanıyorum ve tekrar uyuyamıyorum. (2 Puan)
Her zamankinden çok daha erken uyanıyor ve tekrar uyuyamıyorum. (3 Puan)
Her zamankinden daha çabuk yorulmuyorum. (0 Puan)
Her zamankinden daha çabuk yoruluyorum. (1 Puan)
Yaptığım her şey beni yoruyor. (2 Puan)
Kendimi hemen hiçbir şey yapamayacak kadar yorgun hissediyorum. (3 Puan)
İştahım her zamanki gibi. (0 Puan)
İştahım her zamanki kadar iyi değil. (1 Puan)
İştahım çok azaldı. (2 Puan)
Artık hiç iştahım yok. (3 Puan)
Son zamanlarda kilo vermedim. (0 Puan)
İki kilodan fazla kilo verdim. (1 Puan)
Dört kilodan fazla kilo verdim. (2 Puan)
Altı kilodan fazla kilo vermeye çalışıyorum. (3 Puan)
Sağlığım beni fazla endişelendirmiyor. (0 Puan)
Ağrı, sancı, mide bozukluğu veya kabızlık gibi rahatsızlıklar beni endişelendirmiyor. (1 Puan)
Sağlığım beni endişelendirdiği için başka şeyleri düşünmek zorlaşıyor. (2 Puan)
Sağlığım hakkında o kadar endişeliyim ki başka hiçbir şey düşünemiyorum. (3 Puan)
Son zamanlarda cinsel konulara olan ilgimde bir değişme fark etmedim. (0 Puan)
Cinsel konularla eskisinden daha az ilgiliyim. (1 Puan)
Cinsel konularla şimdi çok daha az ilgiliyim. (2 Puan)
Cinsel konular olan ilgimi tamamen kaybettim. (3 Puan)
Depresyon derecesi Toplam
Minimal depresyon 0-9
Hafif depresyon 10-16
Orta depresyon 17-29
Şiddetli depresyon 30-63
