Psikoz, en basit tanımıyla kişinin gerçekte var olmayan şeylere inanmasıdır. Bu durum kişinin gerçekle bağdaşmayan bazı inançlarının olduğunu gösterir. Psikoz deyince aklımıza tek bir hastalık gelmez. Atipik psikozdan ise isminden de anlayabileceğimiz gibi psikoz tanı kriterlerini sınıflandırırken psikoz olarak tanımlanan hastalıklarda belirtilen tanı kriterlerine uymadığında bahsedebiliriz. Atipik psikoz ise psikozun herhangi bir sınıfı içine giremez çünkü iki psikoz türünün de belirtilerini gösterebilmektedir. Yazımızın devamında atipik psikoz belirtileri ve atipik psikozu oluşturan risk faktörlerinden bahsedeceğiz.
Atipik Psikoz Belirtileri
Atipik psikozda kişi gerçekte var olmayan şeyleri görür. Ayrıca gerçekte var olmayan şeyleri duyabilir veya hissedebilir. Bu deneyimlere halüsinasyon diyoruz. Halüsinasyonlar biraz önce de belirttiğimiz gibi görsel, işitsel ve dokunsal halüsinasyonlar olarak üç şekilde görülebilir. Atipik psikozda ayrıca hezeyan dediğimiz gerçekte var olmayan şeylerle ilgili korkular yaşamak veya var olmayan şeylerden şüphelenme de görülebilir. Hezeyanlar farklı türlerde kendini gösterir. Örneğin; nihilistik hezeyanları olan kişi kendisinin veya bir uzvunun var olmadığı yönünde bir yanlış inanca sahiptir. Grandiyöz hezeyana sahip kişi gerçekte güçsüz ve zayıf biri olmasına rağmen kendi dünyanın en ünlü boksörü gibi görebilir. Atipik psikozda yine diğer psikoz türlerinde olduğu gibi düşüncede ve konuşmada bazı bozulmalar görülebilir.
Düşünme bozukluğu farklı şekillerde kendini gösterebilir. Örneğin; kişi konuştuğu konuların arasında birbiriyle ilgisi olmayan, garip (bizar) bazı bağlantılar kurabilir. Ayrıca yine konuşulan konular arasında atlamalar olabilir. Konudan konuya atlar ve bağlantı kurma yönünden atipik psikoz tanısı olan kişiyi takip etmekte zorlanabilirsiniz. Katatoni dediğimiz çevreden gelen dış uyaranlara karşı oluşan tepkisizlik hali görülebilir. Kişi bu durumda hareketsizdir ve dış dünyaya karşı reaksiyon vermez haldedir. Genellikle fiziksel açıdan çok katı ve sert bir haldedirler. Kişiler katatonik durumda hareket etmeye karşı isteksiz olurlar. Bu kişiler nadiren yüzlerini buruşturabilirler. Bazen de başkalarının söylediği bir kelimeyi veya cümleyi devamlı tekrar edebilirler. Bunların dışında atipik psikoz vakalarında odaklanma güçlükleri, paranoya, kaygılı duygudurum, bozulmuş algı, depresyon, obsesif düşünceler ve uyku güçlükleri de görülmektedir.
Atipik Psikoz Risk Faktörleri
Psikoz geliştirmeye sebep olabilecek bedensel veya ruhsal bir hastalığın varlığı
Alkol veya madde kullanımı başta olmak üzere bazı ilaçların kötüye kullanımı
Aşırı strese maruz kalma
Aşırı üzüntü hali
Aşırı kaygı, travma
Sevdiği birinin kaybı vb. sebeplerle travma gelişimi
Aile bireyleri arasında psikotik bozukluk öyküsü varlığı
Kötü ve düzensiz beslenme
Beyin gelişimini olumsuz etkileyen zararlı maddelere maruz kalma
