Çocuklar erken dönemde yaşamlarına dair neyin gerekli, yararlı veya önemli olduğunu bilemeyebilir. Ebeveynler bazı kural ve sınırları koyarak çocuğu korumak görevini üstlenirler. Ayrıca ebeveynlerin çocuklarının sosyal uyum için gereken becerileri kazanmasını sağlamak gibi görevleri de vardır. Kural ve sınır koyan ailelerin bazı çevrelerce çocuklarına daha az ilgi ve sevgi gösteren ebeveynlerden oluştuğu düşünülmektedir. Ancak kural koyan aile çocuğunun yaşamını belli bir düzene sokan ve kendisini güvende hissettiren ebeveynlerden oluşur.
Kural Koyarken Nelere Dikkat Etmeli?
Kural koymak ebeveynlerin çocuğun sağlıklı gelişimini sağlamaları açısından oldukça önemlidir. Kural koymak, çoğu zaman ebeveynler açısından sanıldığı kadar da kolay bir girişim değildir. Her şeyden önemlisi çocuğun uyması gereken kuralları belirlemektir. Çocuk eğer uygun kurallar önüne getirilirse bunları uygulamaktan çekinmez ancak yerli yersiz kuralların konulması çocuğun kuralsız ve sınır ihlalleri geliştirmiş bir birey haline gelmesini sağlar.
Kurallar Anlaşılır ve Net Olmalı
Sınırlar anlaşılır ve net olmalıdır. Kurallar bize doğru yolu gösterir ve yanlış yola girme riskimizi azaltır. Kendinizi sisli bir dağ yolunda düşünün. İlerde viraj olduğunu gösteren bir tabela sizin uçurumdan aşağı yuvarlanma riskinizi oldukça azaltacaktır. Eğer bu tabelanın boyaları silinmiş olursa anlaşılır ve net bir durumda değildir. Bu şekilde yolu şaşırabilirsiniz ve kaza yapabilirsiniz. Bu nedenle siz de çocuğunuza kuralları koyarken kuralın anlaşılabilir ve net olmasına dikkat edin. Aksi takdirde hangi mesajı verdiği belli olmayan bir kural çocuk tarafından anlaşılamaz ve doğal olarak uygulanamaz.
Kural Ortak Kararla Alınmalı
Kural koyulurken ve uygulanırken anne ve babanın kural hakkında benzer düşünce ve davranışlara sahip olması gerekir. Birlikte koyulmayan bir kurala başta kurala sıcak bakmayan ebeveyn uymaz. Çocuk böylece bu kuralı uygulama noktasında ısrarcı olamaz. Uygulamaya başlanan bir kuralın hep uygulanması çok önemlidir. Birkaç kez uygulandıktan sonra uygulanması denetlenmeyen bir kural çocukta kafa karışıklığı yaratmanın yanı sıra çocuğun ebeveynlerine karşı güvenini de sarsar. Örneğin; akşam en geç 19.00’da eve girmeyle ilgili bir kural koyulmuşsa bu kurala herkes uymalıdır. Birkaç kez uyulup daha sonra rafa kaldırılan bir plan çocuk üzerinde olumsuz etkiye sahiptir.
İyi Rol Model Olunmalı
Kural koyulurken o kurala sadece çocuğun uyması beklenemez. Ebeveynlerin de kurala sadık kalmaları ve bu yönden çocuğa örnek olmaları gerekir. Çocuklar ebeveynlerini çok dikkatli gözlemlerler. Sizin dikkatinizi çekmese bile çocukları sizin davranışlarını adeta bir kamera gibi kaydediyordur. Eğer çocuğun ailece koyulan bir kurala uymasını istiyorsanız o zaman siz de onun rol modeli olarak o kurala uymalısınız. Örneğin; küfür etmenin yasaklandığı halde baba maç izlerken heyecanlandığı anda küfrederse, çocuğun da bu kurala uyması beklenemez. Rol modeli küfrediyorsa bu çocuk için olumlu bir harekettir ve o da bu eylemi gerçekleştirmekte sakınca görmez.
Aşırı Kuralcılık İyi Değildir
Çocuklara sınır ve kural koymak çocuğun gelişimi açısından oldukça faydalıdır ancak aşırılığa kaçılması durumunda uygulanamaz hale gelir. Her şeyin fazlası zarardır sözünü unutmamak gerekir. Çok fazla kural koymak çocuğun en önemli kurallara dahi uymamasına yol açacaktır. Evi adeta bir Nazi kampına dönüştürmek ile belli kurallar koymak aynı şey değildir. Çocuğu çok fazla sıkmadan, en önemli ve kritik kuralların koyulması uygulanabilirlik yönünden de faydalı olacaktır. Çocukla kuralları konuşmadan önce hangi kuralın daha önemli olacağını ebeveynler kendi aralarında kararlaştırmalıdır.
Aile Toplantısı Yapın
Ebeveynler olarak belirlediğiniz kuralları çocuğunuzla paylaşmak amacıyla bir aile toplantısı gerçekleştirebilirsiniz. Aile toplantısında çocuğunuzun da kendi istediği kuralları paylaşabilmesine fırsat tanımalısınız. Aile içerisinde çocuğunuzun da söz hakkının bulunması, onun bu kuralları kabullenmesi için oldukça önemlidir. Böylece kuralların uygulanması ile ilgili size yardım edebilir. Çocuğun ailede söz hakkının bulunması çocuğun yalnızca kurallara uyması konusunda etkinliğini arttırmaz. Aynı zamanda çocuğunuzun özgüvenini arttırır. Çocuğun beyan edeceği fikirlerin küçümsenmesi ve ona ebeveynlerin kararlaştırdığı kuralların dayatılması çok yanlıştır.
Yazılı veya Görsel Hatırlatıcılar Olmalı
Çocuklar bazen koyulan kuralları hatırlamakta zorlanırlar. Bu durum da kuralların uygulanmasını zorlaştıracaktır. Bu nedenle ailelerin bu konuya özen göstermeleri gerekir. Çocuğa neden hatırlamadığı üzerinden yüklenmek yerine ortak bir çözüm üzerinde yoğunlaşmalıdır. Örneğin; çocuğun yaşı küçükse daha görsel ağırlıklı ve resimlerle bezenmiş bir tablo oluşturulabilir. Ancak çocuğun yaşı nispeten daha büyükse o zaman yazılı anlaşmanın gücünden yararlanılabilir. Unutmayın ki söz uçar ancak yazı kalır. Bu anlaşmanın bir kopyası çocukta bir kopyası da ebeveynlerde bulunmalıdır. Yazılı anlaşma her zaman soru işaretlerini ortadan kaldırır ve tavsiye edilmektedir.