Travma geçmişte yaşanan bir olay neticesinde ortaya çıkan ve yaşayan kişinin hayatını olumsuz yönde etkileyen bir ruhsal sorundur. Kişinin günlük hayatının akışını ciddi anlamda bozma eğilimine sahiptir. Çocuklarda travma özellikleri bakımından ergenler ve yetişkinlerden çok da farklı değildir. Travma belirtileri bakımından benzediği gibi travma yaratan olaylar da çocuklarda ve yetişkinlerde aynıdır. Yetişkinler için deprem vb. doğal afetler, yakının kaybı veya şiddet unsurları nasıl travma kaynakları ise çocuklarda da travma kaynaklarıdır. Yazımızın devamında çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu belirtileri nelerdir sorusuna cevaplar arayacağız.
Çocuklarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri
Sosyal geri çekilme olarak adlandırdığımız belirti çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu belirtileri arasında en yaygın görülenlerden biridir. Çocuk yaşadığı travma kaynağı karşısında daha çok içine kapanmayı tercih edebilir. Bu noktada arkadaşlarıyla, ailesiyle veya öğretmenleriyle eskisi kadar ilişki kurmaz ve ilişki kurmaktan kaçınabilir. İçine kapanır ve sessizleşir. Sessizleştikçe yaşadığı travmatik olayı unutmaz ve hatta travma sonrası stres bozukluğu belirtileri daha da şiddetlenir. Çocuk daha çok sorunlarını paylaşmayarak büyütme yolunu bilinçaltında tercih eder.
Uyku ve Yeme Bozuklukları
Çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu belirtileri arasında en sık karıştırılanlar uyku ve yeme bozukluklarıdır. Bazen travma sorunu yaşamayan çocukların da uyku ve yeme düzenleri bozulabilir. Bu nedenle aileler de bu sorunları çocuğun yaşadığı olaya bağlamazlar. Bu şekilde yaklaşım da zamanla çocuğun belirtilerinin ağırlaşmasına ve ilaç ve psikoterapi desteğinin gecikmesine neden olabilir. Çocuğunuzda özellikle son zamanlarda yaşandığını bildiğiniz bir olaydan sonra uyku ve yeme sorunları görülüyorsa bir an önce bir ruh sağlığı uzmanından yardım almanız gerekebilir.
Akademik Başarıda Düşüş
Travma kaynağı bir olayı yaşadıktan sonra çocuğunuzun okul başarısında bir düşüş gerçekleşiyorsa ebeveynler olarak bu değişimi dikkate almanız gerekmektedir. Akademik başarının düşmesinde tek başına travma sonrası stres bozukluğu etken olmayabilir ancak başka ipuçlarıyla bu değişimi birlikte değerlendirebilirsiniz. Çocuk bu dönemde okula devam etmek istemeyebilir ve hatta okulu bırakma görüşlerini dile getirebilir. Bazen de çocuk bu durumu sizinle konuşmaz ve okuldan sık sık kaçmaya çalışabilir. Derslerine odaklanamaz ve notları da devamlı düşüşe geçebilir. Bunun için bu belirtiler yaşandığında çocuğunuzu bir ruh sağlığı uzmanına götürmeniz yararlı olacaktır.
Davranış Değişiklikleri
Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan çocuklarda önemli oranda davranış değişimleri gerçekleşebilir. Örneğin; çocuk eskiden ailesiyle çok daha fazla zaman geçirirken artık odasına kapanmayı tercih edebilir. İçine kapanıklık sıklıkla görülebilir. Ayrıca çocuk eskiden nadiren öfke tepkisi gösterirken artık çok basit şeylere dahi şiddetli öfke patlamaları görülebilir. Bunlara ek olarak çocuk eskisine göre daha alıngan görünebilir. Eskiden aile veya arkadaşlarının söylemlerine ciddi tepkiler vermezken artık daha alıngan olur ve tepkileri sertleşebilir. Bu nedenle çocuğun davranışları detaylı ve dikkatli şekilde gözlemlenmelidir. Tüm bu belirtilerin varlığında aile mutlaka bir uzman desteğine başvurmalıdır.
