Esrar Bağımlılığı Nedir?
Bağımlılık yapan maddeler arasında en sık kullanılan maddelerden biri esrardır. Esrar, hint kenevirinden elde edilir. Kurutulmuş ve parçalanmış yaprakları, tohumları, toz halinde veya kahverengi, baskılanmış kalıplar şeklinde satılır. Sigara gibi sarılarak veya sigara tütününe karıştırılarak içilir. İçiciler esrara “joint” ,“ot” veya “marihuana” adını verir. Kişi esrarı içtikten sonra gevşer, konuşkan olur, kendini iyi hisseder, müzik ve renk algısı artar. Esrar alındığı zaman yağ dokusunda biriken bir maddedir. Bunun neticesinde de içimden bir hafta sonra bile, etkin maddenin yarısı hala kişinin vücudunda bulunabilir. Esrar içtikten sonra kişinin refleksleri bozulur, araba kullanamaz hale gelir ve dikkat gerektirecek işleri yapamaz. Bu işleri yapmaya kalkarsa ciddi kazalar meydana gelebilir.
Esrar hafıza üzerine çok ciddi etkiler oluşturur. Bireyin düşünme, öğrenme ve sorun çözme kapasitesini azaltır. Özellikle de ergenlerde bu etkileri rahatlıkla gözlemleyebiliriz. Esrarın sigara ile kıyaslandığında 5 kat daha fazla akciğer kanserine sebebiyet verdiği bilinmektedir. Esrarın uzun süreli kullanımında bronşit ve akciğer kanserine sebep olduğu araştırmalarda ortaya konmuştur. İçiciler arasında genelde bağımlılık yapmadığı söylenir ama esrar bağımlılık yapan bir maddedir. Her şeyden öte esrar bir basamaktır, birçok bağımlı esrar sonrası diğer bağımlılık yapıcı maddelere geçiş yapar. Hollanda’da yasaldır ve kontrollü olarak satılır. Son zamanlarda Amerika Birleşik Devletlerinde de bazı eyaletlerde yasa dışı olmaktan çıkarılmıştır. Esrar içenlerde, içmeyenlere göre şizofreni geliştirme riski 7 kat daha fazladır.
Esrar içildiği an beyne, algı ve kalp atış hızına etki eder. İçildiği anda etki eder ancak uzun vadede bıraktığı etkiler de vardır. Esrar, kenevir adı verilen bitkiden meydana gelir. Kenevir bitkisinin çiçekleri, tohumları, yaprakları ve sapları kurutularak esrar haline getirilir. Esrarın içinde halüsinasyona sebep olan delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) adında bir kimyasal bulunmaktadır ve bu madde esrarın bağımlılık yapmasını sağlar. Kişi esrar dumanını içine çektiğinde esrar, hızlıca kana karışır ve beyin ve diğer organlara etki eder.
Şunu çok rahatlıkla söyleyebiliriz ki esrarın sağlığa zararlı olduğuna dair şüphe yoktur. Yüksek miktarda halüsinojen içeren türleri sıradanlaşırken, daha kuvvetli etkisi olan esrar türleri, esrarın sağlığımıza oluşturduğu riskleri arttırmıştır. Günümüzde içilen esrar türleri içindeki halüsinojen madde yoğunluğu, önceki zamanlara oranla 3-4 kat artış göstermiştir. Bu durum esrarın halüsinatif etkisinin ne boyutlara ulaştığını da göstermektedir.
Şu anda özellikle gençler arasında en çok tercih edilen uyuşturucu türü esrardır. Genç yaşta esrar kullanmaya başlamak, fiziksel ve zihisel olarak zarar görme riskini arttırır. Ayrıca gençler arasında kullanımında şiddetli bağımlılık yaratma riski de vardır.
Beyin gelişimini olumsuz etkilemesi hatta kalıcı beyin hasarı bırakması sebebiyle, gençler bu maddeye karşı daha fazla savunmasız bir hale gelmiştir. Beyine bırakılan hasar, birçok ruhsal bozukluğa sebep olabilir.
Esrar Bağımlılığı Belirtileri
Esrar kullanımının kısa ve uzun dönemde etkileri görülmektedir. Kullanan kişide kısa vadede bıraktığı zararlar arasında şunları sayabiliriz:
- Gözlerde kanlanmaya neden olur.
- Kalp atışını hızlandırır.
- Kan basıncında düşüşe sebep olur.
- Kişiyi sersemleştirir, baygınlık geçirmesine neden olur.
- Kalp krizine yol açabilir
Esrar kullanımının uzun dönemde bıraktığı fiziksel zararlar ise, genelde kalp ve akciğerler üzerinde görülür.
Tütün yani sigarada olduğu gibi, esrarın içerisinde de zehirli maddelerin karışımları bulunmaktadır. Esrar tüketmek, ciğerlere ve boğaza zarar verir, öksürmeye neden olur. Bronşit semptomları ile ilişkilendirildiği de olmuştur. Ayrıca tıpkı sigarada olduğu gibi, esrar da kansere sebep olabilecek birçok madde içermektedir.
Sürekli esrar tüketenler, sigara içen kişilere olduğu gibi şu semptomlara katlanmak zorunda kalırlar;
- Kronik öksürük sıkça görülmektedir.
- Boğazda balgam üretiminde fazla miktarda artış meydana gelir.
- Sıkça göğüs bölgesinde sorun yaşanır.
- Akciğer enfeksiyonlarına yakalanma riski oldukça artar.
Kalp sağlıklı bir insanda dakikada 70-80 kez atmaktadır. Esrar kullananlarda ise bu rakam hemen hemen iki katına çıkar. Kalp atış hızının bu kadar yükselmiş olması kalp üzerinde büyük bir stres yaratmaktadır. Esrar içen bireylerde, kalp krizi görülme ihtimali oldukça yükselmektedir. Esrarda kalp krizi riski bir yandan da, bireyin yaşına ve daha önce kalp krizi geçmişi olup olmadığına göre değişmektedir.
Özellikle gebe kadınlar, esrar bağımlılığının sebep olduğu sağlık sorunları yaşaması yönünden risk altındadır. Gebelik esnasında esrar içimi, doğacak bebeğin hiperaktif davranışlar göstermesine, uzun vadede bellek sorunlarına sebep olduğu ve diğer beyin fonksiyonlarına zarar verdiği bilinmektedir. Aynı alkoldeki gibi, esrarın da içindeki zehirli maddeler kan yoluyla anne karnındaki çocuğa geçmektedir. Esrar bağımlılığı genel anlamda, fetusun beyin ve sinirlerinin gelişimini etkilemektedir.
Esrarın Etkileri Nelerdir?
Ayrıca, esrarın içerdiği zehirler, bebeğin doğumundan sonra anne sütü vasıtasıyla bebeğe geçmektedir. Gebelik esnasında esrar içen kadınların bebeklerinde, aşağıdaki anormalliklere rastlandığı görülmüştür;
- Görsel tepkilerde gecikmeler yaşanması
- Titreme
- Tiz bir sesle ağlama durumu
- Çocuğun doğum anındaki ağırlığının düşmesi
Daha büyük yaşlardaki çocuklarda ise, anne hamilelikte esrar kullanmışsa, aşağıdaki sorunlara rastlanmıştır;
- Çocuğun hafıza problemleri yaşaması
- Sorun çözme becerilerindeki noksanlıklar
- Çocuğun duygusal ve davranışsal tepkilerinde sorunlar
- Çocuğun odaklanma ve olaylara dikkatini vermede sıkıntı yaşaması
Esrarın kullanan kişide oluşturduğu zihinsel zararları arasında şunlar gösterilebilir;
- Kişinin kısa zamanlı hafıza kaybı yaşaması
- Kişinin odaklanma ve olaylara dikkatini verebilme becerisinin azalması
- Öğrenme ve konsantre olabilme becerilerinin azalması
- Zihnin motor koordinasyon becerisinde kayıplar
- Kişinin bir duruma tepki verme süresinde değişimler
- Muhakeme ve düşünme yetilerinde yaşanan kayıplar
- Uykusuzluk
- Baş dönmesi
- Yorgunluk
- Psikotik ataklar
- Hafif paranoya, anksiyete ve korku duyma
- Panik ataklar
- Görsel ve işitsel duyularda yaşanan bozulmalar
- Şiddetli ajitasyon
- Oryantasyon bozukluğu ve şaşkınlık
Esrarın bunlara ek olarak bilinen uzun vadede etkileri de vardır. Esrarın içeriğinde bulunan THC isimli halüsinasyon yapıcı madde, esrarın uzun vadede vücuda verdiği zararlarının da baş sebebidir. Esrarın içinde bulunan THC düzeyi, yıllar öncesine oranla çok büyük oranda artmıştır. Esrarın bıraktığı zararlı etkiler bazen saatler, günler, haftalar, aylar hatta en son içimden seneler bile geçse görülebilmektedir. Esrarın uzun vadede bıraktığı zararlı etkiler şunlardır;
- Konsantrasyon olmada sıkıntılar
- Hafıza kayıpları yaşanması
- Düşünme ve karar verme mekanizmalarının hasar alması ve kişinin IQ seviyesinde görülen düşüşler
Esrar bağımlılığında bu zararların görülme ihtimali, kişinin düzenli esrar kullanımına erken yaşta kullanmaya başladıysa çok daha yüksektir. Gençlerin vücuduna esrar tarafından verilen fiziksel ve psikolojik zararları ele aldığımızda tehlikeye karşı daha savunmasız olduğunu söyleyebiliriz. Esrarın bahsettiğimiz bu zararları arasında mental fonksiyonlara yaptığı etkiler, ruhsal denge bozukluğu ve şizofreni de vardır.
Bazı insanlar ise, esrar kullandıklarında, zihinsel hastalıklara, ruhsal denge bozukluğuna ve şizofreniye yakalanma olasılıkları normal insanlara göre çok daha fazladır. Bu tür insanlar aşağıdaki özellikleri taşıyorlarsa, yüksek risk altındadırlar;
- Kişinin veya ailesinin geçmişinde ruhsal denge bozukluğu ve/veya şizofreni vakaları görülmüşse
- Kişi esrar kullanmaya çok küçük yaşta başlamışsa
- Kişinin esrar kullanım sıklığı günlük ya da haftada birkaç kez ise
- Kişi esrarı aylar veya yıllardır kullanıyor ise
Esrar Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
YANLIŞ: Esrar doğal olduğu için zararlı değildir.
DOĞRU: Bir çok bitki insan için zehirlidir.
YANLIŞ: Esrar bağımlılık yapmaz.
DOĞRU: Esrar psikolojik bağımlılık yapar. Ayrıca kullanım dozu ve sıklığına bağlı olarak fiziksel bağımlılık potansiyeli vardır.
YANLIŞ: Esrarın etkisi sadece birkaç saat sürer.
DOĞRU: Esrar vücutta yağ hücrelerinde depolandığı için etkisi günlerce haftalarca sürebilir.
YANLIŞ: Esrar stresi giderir.
DOĞRU: Diğer uyuşturucularda olduğu gibi esrar sadece problemlerle yüzleşmeyi geciktirir.
YANLIŞ: Esrar sigara ve alkolden daha az zararlıdır.
DOĞRU: Esrar 412 adet kimyasal madde içermektedir. Sigara şeklinde içildiği zaman sigaradan 5 kat daha zararlıdır. Neden olduğu psikososyal sorunlar bakımından ise alkol ile belirgin benzerlikler göstermektedir.
YANLIŞ: Esrar zihni açar.
DOĞRU: Esrar zihni sisli hale getirir, bellek, konuşma, anlama ve karar verme yeteneğini bozar.
YANLIŞ: Esrar kullanıcıları diğer uyuşturuculara geçmez.
DOĞRU: Esrar diğer uyuşturuculara başlangıç noktasıdır.
YANLIŞ: Esrar alkolden daha güvenilirdir.
DOĞRU: Esrar kanserojen bileşikler içerir ve diğer maddelere güvenli bir alternatif olarak düşünülmemelidir.
YANLIŞ: Esrar yaratıcılığı arttırıyor.
DOĞRU: Esrar yaratıcılığı arttırmıyor, azaltıyor!