Kumar bağımlılarını incelediğimizde, herkesin oynama şeklinin, oynadığı miktarın, oynadığı kumar türünün ve bağımlılık şiddetinin birbirinden farklılıklar gösterdiğini görmekteyiz. Ancak kişilerde kumar bağımlılığının seyri benzer bir süreç izler. Biraz sonra sıralayacağımız dört evrede bir kumar bağımlısının kumar oynama davranışının en başından beri nasıl değişim gösterdiğini göreceksiniz.
Kazanma Evresi
Birinci evreye Kazanma Evresi diyoruz. Kazanma evresi, genellikle kumar oynama sürecinin başlarında kişinin kendi maddi durumuna göre ciddi bir kazancın görüldüğü zaman dilimidir. Örneğin; asgari ücretli birinin 20 TL yatırdığı bir kupondan 15.000 TL kazanması, kişinin maddi imkanları göz önüne alındığında önemli bir kazançtır. Kişi bu dönemde kumara olan ilgisini arttırmıştır. Artık hayatının merkezine kumar oturmuştur ve hayatı kumar üzerine şekillenmektedir. Aslında bu süreçten ciddi keyif almaktadır çünkü kazanmaktadır.
Hayatında Hep Kumar Vardır
Buna ek olarak, kişinin oynadığı miktarlar da artış göstermektedir. Kişi bu süreçte kumar oynama dürtüsü üzerindeki kontrolünü yitirmeye başlar. Bu evrede kişinin kumara ayırdığı zaman çok fazla artış gösterir. Örneğin; kız arkadaşı ile bir kafeye giden kumar bağımlısı genç, maçları takip edebilmek için kız arkadaşı yanında olmasına rağmen cep telefonundan gözünü ayıramaz. Gözü hep telefondadır. İlişkilerinde sorunlar başlamaktadır. İnsanlardan uzaklaşmakta ve kumara yakınlaşmaktadır. Artık sığınacağı yeni liman kumar ve kumar oyunlarıdır. Bu evrede, kazanç evresi adını almasına rağmen arada sırada kayıplar vardır ancak kayıplar kumar bağımlısı tarafından çok fazla önemsenmez. Onun için tamamen kazançlar odak noktasıdır.
Kaybetme Evresi
İkinci evreyi Kaybetme Evresi olarak tanımlıyoruz. Bu evrenin başlangıcında çok büyük bir maddi kayıp vardır. Kumar bağımlısı, bu önemli maddi kaybı kendi kumar yeteneğine ve kumar bilgisine karşı bir saldırı olarak görür ve adeta intikam almak istercesine kayıpları çıkarmak için daha fazla miktarda bahis yapmak ister. Kaybı geri kazanmak için daha fazla miktarda bahis yaparlar ve genellikle de stres altında yapılan bahis ile daha çok kayıp yaşanır.
Kaybettiklerini Geri Almaya Çalışacaktır
Kişi bu evrede kaybettiklerini geri alabilmek için paraya ihtiyaç duyar. Haliyle para bulmak için de tüm imkanlarını ve bağlantılarını devreye sokacaktır. Kredi kartı veya maaş kartı ilk başvurulan kaynaklardır. Daha sonra en yakınındaki kişiler olan anne veya babasından ister. Eğer para bulamazsa veya bulduğu para da kumarda kaybedilirse kardeşlerine gider. Onlardan bulduğu finansal kaynak da sona erince arkadaşlarına başvurur. Arkadaşlardan sonra gideceği yer bankadır. Bankadan krediler çekilir.
Kredi çekemiyorsa bu kez de illegal şekilde para bulma dönemi başlar. Tefecilere başvurulur ve ne kadar geri ödemesi olacağı ve ödemenin ne zaman yapılacağı düşünülmeden borç alınır. Kumar oynama davranışı sürekli şekilde borcu borç ile kapatma üzerinedir. Kişi bu evrede sürekli borç alır ve borç ile geçmişte kumar kaynaklı yaptığı borçları yine kumar oynayarak ödeme düşüncesindedir. Bu kişiler kesinlikle kaybedeceklerini düşünmezler çünkü adeta kumarın cambazı onlardır. Geçmişte kazanmışlardır ve yine kazanabilecek güç onlarda vardır. İşte bu sebeple borcu kapatabilmek de ancak kumar oynayarak mümkündür.
Daha Çok Stresle Oynayacaktır
Borç arttıkça kişinin borcu ödeyebilmek için kumar oynarken sergilediği stres düzeyi de artış gösterir. Örneğin; kişi başlangıçta bir arkadaşından 5000 TL borç alır, bahis yapar ve kaybeder. Belli bir süre sonra arkadaşına bu borcu ödemek zorunda kalır ve çevresindekilerden kumar oynadığını sakladığı ve yalan söylediği için de borcu onlara anlatamaz. Borcu ödeme zamanı gelmiştir ve kişi çare olarak başka bir arkadaşından bu kez 2500 TL borç alır. Şimdi borcu toplamda 7500 TL’dir ve kişi eskiden 7500 TL kazanabilmek için 1,5 oranında bir maça bahis yapacakken artık 2500 TL ile 7500 TL’yi kazanma yoluna başvuracaktır. Bunun için de artık 1,5 oran yerine 3 orana ihtiyacı vardır.
Kısacası, yapacağı bahiste artık risk 2 katına çıkmıştır. Artık yapacağı bahisler genellikle daha riskli ve daha stresli koşullar altında gerçekleşecektir ve büyük oranda da kayıplar artacaktır. Özellikle bankalardan alınan kredi veya harcamalar sonucu oluşan kredi kartı borçlarına faizlerin de yüklenmesi ile birlikte kişi bir çıkmaza girmeye başlayacaktır. Bu dönemde gerek ailenin cebinden para çalmaya gerekse diğer yakınlardan veya tanımadığı kişilerden para çalma girişimleri görülür.
Tükenme Evresi
İşte bu çıkmazın olduğu döneme Tükenme Evresi diyoruz. Bu evrenin tükenme ismini almasının sebebi kumar bağımlısı kişinin bu evrede artık tüm maddi kaynaklarını tüketmiş olmasıdır. Kumar borçlarından dolayı birçok kişi tarafından sıkıştırılmakta ve zor günler geçirmektedir. Kumar borçlarından dolayı tefeciler tarafından ailesi tehdit edilen birçok vaka mevcuttur. Kişi bu dönemde oldukça mutsuzdur. Kişide depresyon belirtileri görülebilir. Örneğin; kişi yaptığı aktivitelerden artık eskisi kadar zevk alamamaktadır. Zaten artık aktivite yapmaya herhangi bir girişimi de yoktur.
Depresyon Belirtileri Görülür
Bunun dışında uyku sorunları görülebilir. Kişi mutsuzdur, gergin, öfkeli ve huzursuzdur. İşte bu dönemde tüm maddi ve manevi desteği yitirdiği için intihar etmeye yönelik girişimler artış göstermektedir. Kişinin yaşamına dair hedefleri, geleceğe yönelik planları ve her şeyden önemlisi onu hayata bağlayacak olan umudu artık yoktur. Kısacası, tutunacak dalı kalmamıştır, dolayısıyla önce intihar düşünceleri ardından da girişimler gelecektir.
İntihar Edebilir
Patolojik kumar bağımlısı tanısı alan kişilerin dörtte üçünde intihar girişimleri görülmüştür. Bu noktada kişinin intihara başvurmamasında intiharı önleyecek bazı gerekçelerinin olması oldukça önemlidir. Örneğin; ailesini yalnız bırakmaktan çekinen kişi intihar etmekten uzak durabilecektir veya dini inançları gereği intihardan uzak durma düşüncesi ağır basabilecektir. Ancak bu intihar önleyici kişisel etkenler yine de kişinin depresyon semptomlarını yaşamadığı anlamına gelmemektedir.
Kaybetme Evresi
Ve son evre Kaybetme Evresidir. Kişi bu evreye geldiğinde artık her şeyini kaybetmiştir. Tükenme evresinde kişinin maddi imkanları tükenmiştir ancak çevresinde ona destek olabilecek birkaç kişi varken bu evrede herkes ondan uzaklaşmış olabilir. Bu evrede tüm bu yaşadıklarına rağmen yine de kumar oynamayı sürdürmektedir ancak kumar oynama davranışı rastgele bir oyun şeklindedir. Genelde gözlemlediğimiz şey, kişilerin tedaviye bu evredeyken başvurmasıdır. Kişi belki yakınlarının belki de kendisinin farkındalık kazanması ile birlikte tedaviye gelir. Bu evrede olmasına rağmen hala tedaviye başvurmayan kişiler de tabi ki mevcuttur.