Kişilik bozuklukları, bireyin içinde yaşadığı kültürden beklenenden ciddi şekilde farklılıklar gösteren ve yinelenen davranış örüntüsüdür. Kişilik bozuklukları, ergenlik veya genç erişkinlik dönemlerinde başlar, zaman içinde kalıcı hale gelir ve sorunlara veya işlevsellikte bozukluklara neden olur. Kişinin kişilik bozukluğu tanısı alabilmesi için uyum bozukluğu, işlevsellikte belirgin şekilde bozulma kişisel sorunlara neden olması gerekir. Kişilik bozuklukları üç ana kümede incelenir. Bugün detaylı şekilde inceleyeceğimiz narsisistik kişilik bozukluğu ise antisosyal kişilik bozukluğu, borderline kişilik bozukluğu ve histriyonik kişilik bozukluğu gibi B kümesi kişilik bozuklukları sınıfına girmektedir. Toplumda görülme sıklığı %2 ile %6 arasındadır.
Aşırı Özgüven Sahibi Değiller
Narsisistik kişilik bozukluğunun en belirgin özellikleri, bu davranış örüntüsüne sahip kişilerde grandiyözite de dediğimiz büyüklenmecilik, başkalarının kendisine hayranlık duyması gereksinimi ve başkalarının duygularına saygı duymamasıdır. Toplumdaki genel kanı narsisistik kişilik bozukluğu bulunan bireylerin kendilerini çok fazla seven ve aşırı özgüven sahibi kişiler olduğu yönündedir. Ancak gerçek durum bunun tam tersidir. Narsisistik birey, kendisini sevemediği ve saygı duymakta zorluklar yaşadığı için bu eksiklikleri giderebilmek amacıyla sürekli bir şeyler yapma gereksinimi hisseder. Kendilerini çok önemli kişiler olarak görürler. Aslında sıradan bireyler olmalarına rağmen çok özel biriymiş gibi davranılmasını beklerler. Bunun için de başarılarını ve kabiliyetlerini abartma eğilimi sergilerler. Özel ve çok yetenekli olduklarına kendilerinin inanması için başkalarının öncelikle inanması gerekir. İş yerindeki arkadaşlarıyla gittikleri kafede bile arabasının anahtarını herkesin görebileceği şekilde masanın üstüne bırakabilir. Psikoterapi seansında terapiste yukardan bakan bir tavır sergileyebilir. Çok daha hafif bir sorunla geldiğini belirtip sorununun çok da önemli olmadığını ima edebilir.
Sınırsız güç ve başarı isterler
Herkes başarılı veya güçlü olmak ister ve bunun için de çalışır çabalar ancak narsisistik kişilik bozukluğu olan bireylerde durum daha farklıdır. Onlar için istedikleri ve sahip olmayı arzuladıkları gücün, şöhretin, başarının veya zekanın sınırı yoktur. Hayaller kurallar ve hayallerinde herkesin saygısını kazanacak, herkes tarafından tanınan ve hayran olunan birisi olma inancı ağır basar. Dünyanın en popüler film yıldızı veya dünyanın en güçlü adamı olarak hayal edebilirler. Daha entelektüel olanları kitapları bestseller olan ödüllü bir yazar olarak kendini hayal edebilir. Covid-19 salgını sırasında kendisini aşı çalışmaları yapan bir bilim insanı olarak hayal edebilir ve aşıyı bularak tüm dünyada salgına son veren kişi olmayı hayallerinde hedeflemektedir. Oysa gerçek hayallerinden oldukça uzaktır. Bu hayalleri görmesi ve hatta inanmasının ardında yatan sebep ise kendilerini fazla değersiz hissetmeleridir. Kendini değerli hissedebilmek için de gerçekleşmesi imkansıza yakın bazı hayallere ihtiyaç duyar.
Kıskançlık Yaşarlar
Diğer insanların özellikle de çevresindeki kişilerin başarılarını ve kazanımlarını aşırı derecede kıskanırlar. Bu kıskançlık onların kendi iç savaşları şeklindedir. Başkaları başarı ve neticesinde saygınlık kazanırsa kendisinin geri planda ve sönük kalacağını düşünmektedirler. Bu nedenle başarı kazanan kişileri sevmez ve onlara nefret beslerler. Başkaları başarı kazandığında kendilerini yetersiz ve değersiz hissederler. Bu hisleri yaşamak onlar için korkunçtur. Örneğin; birlikte çalıştığı iş arkadaşlarından biri çalıştığı projede ses getiren bir başarı elde etmiştir. İş yerinde o kişi konuşulmakta ve takdir edilmektedir. Artık narsisistik bireyin tehlike boyutunda gördüğü kişidir aynı zamanda. Kendisinin varlığı ve önemi için bir tehdit olarak algılamıştır. O kişinin işyerinde veya özel hayatında bir açık veya eksik bulmaya çalışır. Bulduğu anda da onu ifşa etmek için türlü çabalarda bulunur. Amacı kötülük yapmaktan çok kendisini gölgede bırakacağına inandığı kişinin gözden düşmesini sağlamaktır. Bu şekilde kendisi de ikinci planda kalmayacaktır.
Kibir ve Küstahlık
Narsisistik birey çevresindeki kişiler tarafından soğuk, kibirli, yukardan bakan veya kendini beğenmiş olarak görülür. Karşısındaki kişiyi küçük ve sıradan gördüğü için yukardan bakan davranışlar sergilemektedir. Diğer insanların fikirleri, düşünceleri, idealleri veya hayatları onları hiç ilgilendirmez. Diğerlerinin duygularını önemsemezler. Kibirlidir ve adeta burnundan kıl aldırmaz. Eleştiriye kesinlikle tahammülü yoktur. Kendisini eleştiren kişileri hedefine alır ve onlara karşı kin besleyebilirler. En ufak eleştiride dahi gözleri döner ve bunu kendilerine bir saldırı olarak görürler. Eleştiren kişilerden kaçınmayı tercih ederler çünkü bu kişiler onları gerçeklikle yüzleştirmektedir. Narsisistik kişilere özellikle medyada çok sık rastlarız. Star kaprisi denilen ve başarıları sayesinde bunu kendisine hak gören kişiler sayesinde daha da kaprisli ve kibirli davranabilirler. Hep spot ışıklar altında olmayı seven bu kişiler gözden düştüğünde ise tekrar gündeme gelmek için her yolu deneme eğilimi sergilerler.
