Kişilik bozuklukları, bireyin içinde yaşadığı kültürden beklenenden ciddi şekilde farklılıklar gösteren ve yinelenen davranış örüntüsüdür. Kişilik bozuklukları, ergenlik veya genç erişkinlik dönemlerinde başlar, zaman içinde kalıcı hale gelir ve sorunlara veya işlevsellikte bozukluklara neden olur. Kişinin kişilik bozukluğu tanısı alabilmesi için uyum bozukluğu, işlevsellikte belirgin şekilde bozulma kişisel sorunlara neden olması gerekir. Kişilik bozuklukları üç ana kümede incelenir. Bugün detaylı şekilde inceleyeceğimiz paranoid kişilik bozukluğu ise şizoid kişilik bozukluğu ve şizotipal kişilik bozukluğu gibi A kümesi kişilik bozuklukları sınıfına girmektedir. Toplumda görülme sıklığı %2 civarındadır.
Sürekli Kuşku Duyar
İnsanların devamlı kendisini aldattığını düşünürler. Arkasından iş çevirdiklerine dair şüpheleri her daim kendilerini rahatsız eder. Ortada hiçbir delil yokken kendisinin arkasından türlü oyunların oynandığını düşünmektedir. İşyerinde arkadaşlarının kendisini müdürüne veya patronuna şikâyet ettiğini ve ayağını kaydırmaya çalıştıklarını kurgularlar. En ufak davranışı kendisinin aleyhine gerçekleştiği şeklinde yorumlarlar. Yeni tanıştığı kişilere hiçbir koşulda güvenmezler. Onları çok detaylı olarak inceler ve açıklarını kovalamaya çalışırlar.
Herhangi bir ihanet ihtimaline karşı oldukça titiz davranır ve her ihtimale kafa yorarlar. Yeni tanıştığı biriyle bir ilişki kurarken oldukça şüphecidir. Belli bir süre sonra biraz güven duysa da tam anlamıyla kimseye güvenemezler. Biraz olsun güven duyduğu kişiden gelecek en ufak hatalı davranış sonucu o kişiyle bağını koparabilirler. Hiçbir zaman yakın dostluk kuramazlar çünkü dostuna dahi tam manasıyla güven duymazlar. Çevresindekilere asla güvenmedikleri gibi diğer insanların sadakatini de sürekli sorgulama arayışındadırlar. Kendisine karşı çok olumlu davranışlar sergileyen iş arkadaşı kendisini mesai sonrası arkadaşlarıyla beraber yemeğe çağırdığında bu durumu farklı yorumlar. Asla gerçekten kendisinin sevilmediğini ve yemekte kendisine çeşitli oyunlar planlandığını düşünebilir.
Kimseye Sır Vermez
Yakınındaki kişilerle dahi sırlarını paylaşmazlar. Kimseyle belli bir düzeyin üzerinde samimiyet kurmazlar. Samimiyet kurdukları zaman bu durumun aleyhine kullanılacağını düşünürler. Diğer insanlarla yaptıkları paylaşımlar bu sebeple oldukça kısıtlıdır. Kişisel bilgilerini paylaşma konusunda oldukça şüphecidirler. Örneğin; bankaya giden bir paranoid kişilik bozukluğu hastası kimlik numarasını, imzasını ve güvenlik bilgilerini sürekli saklar. Bankacıların hesabını boşaltacağını veya kendisini dolandıracaklarını düşünebilir.
Ruh sağlığı uzmanıyla yaptıkları görüşmelerde birçok bilgiyi ya yanlış verirler ya da belirtmekten kaçınırlar. Uzman bu bilgileri aleyhine kullanmasa bile sekreter veya başka çalışanların bu bilgileri gizlice elde ederek kötü niyetle kullanabileceğini düşünebilirler. Psikoterapi sürecini bir anda kesebilirler. En ufak davranışı şüpheci bir bakış açısıyla yorumladıkları için terapiste karşı az olan güveni tamamen kaybederler. Çevresinde gelişen olayları çok farklı yorumlar ve çok farklı manalar çıkarırlar. Dostça yapılan uyarıları tehdit olarak algılamak paranoid kişilik yapısına sahip kişiler için sıradan bir eylemdir.
Sadakat Konusunda Sorunlar Yaşar
Eşi veya sevgilisi tarafından sürekli aldatıldığı yönünde şüpheleri vardır. Zaman zaman sağlıklı kişiler de aldatıldıkları yönünde şüphe yaşasalar da paranoid bireylerde şüphe ileri boyuttadır. Üstelik şüphe hissini yaşamaları için en ufak bir kanıt dahi yoktur. Örneğin; bir kadın eşinin son zamanlarda telefonunu iş çıkışında sürekli kapatması, eve geç gelmesi, geldiğinde nerede olduğunu söylememesi vb. sebeplerle aldatıldığına dair şüpheler duyabilir. Ancak bu kişinin ihanet için bazı kanıtları vardır elinde. Paranoid kişilik bozukluğu bulunan kişiler ise mantıksız deliller sunarlar. Eşi 5-10 dakika geciktiğinde bile onun kendisini aldattığını düşünebilir. Eşinin telefonu kapalı olduğunda ilk aklına gelen başına bir şey gelmesi veya işten geç çıkması değil ihanet etmesi üzerinedir. Delilleri çok fazla inceler ve şüphe duydukları şey hakkında çok fazla zaman geçirebilirler.
