Stres, en basit tabirle kişinin savunma refleksidir. Kişi baş edemeyeceğini düşündüğü bir tehdit ile karşı karşıya kaldığında beyni birtakım sinyaller gönderir. Böylece kişinin bedeni alarm haline geçer. Kaç veya savaş tepkisi ortaya çıkar. Kişinin o esnada nefes alışveriş hızı artış gösterir. Vücut sıcaklığı artar ve kalbi daha hızlı çarpmaya başlar. Bu yaşanan belirtiler esasında bedenimizin bizi tehlikeye karşı hazırlama şeklidir. Stresi hep düşmanımız olarak görebiliriz ancak stres bizim için normal şartlar altında zararlı bir durum oluşturmaz. Aksine tehlikeli durumlarda alarm halinde olmamızı sağlayarak bizi korumaktadır. Nasıl yemek yemenin hatta su içmenin bile fazlası zarar ise stresin de fazlası zararlıdır. Örneğin; sınav stresinin zararları üzerine hepimizin bir fikri vardır ancak sınav stresi zararlı değildir. Sınav stresinin aşırı bir hal alması öğrenciye zarar verir. Eğer öğrencide hiç sınav stresi olmazsa, sınavı ciddiye almaz ve dolayısıyla sınava da hazırlanmaz. Peki aşırı stres ile başa çıkma konusunda neler yapabilirsiniz?
Nefes Egzersizi
Stres seviyenizin arttığını fark ettiğiniz an mümkünse sessiz bir yere geçin ve gözlerinizi kapatın. Ardından derin bir şekilde nefes almaya başlayın. Burnunuzdan derin bir nefes alın, ağzınızdan yavaşça ve dudaklarınızı O şekline getirerek yavaşça nefesinizi verin. Bu egzersizi stres hali geçene kadar tekrarlayın. O anda stres seviyenizin yükselmesine neden olan bazı düşünceler aklınıza gelebilir. Örneğin; iş yerinde patronu tarafından verilen projeyi bitiremeyeceğini düşünen Esma stresli anlar yaşamaktadır. Aklında devamlı projeyi yetiştiremeyeceği ve bu yüzden işten kovulacağı korkusunu yaşamaktadır. Bu düşünceler gözlerini kapayıp nefes egzersizi yaparken de aklına gelebilir ancak Esma bu esnada aldığı nefesin vücuduna nasıl yayıldığına kendisini odaklayabilirse düşüncelerin kendisini rahatsız etmesini engelleyebilecektir.
Olayı Doğru Yorumlayın
Bazen olayları aşırı tepki verecek şekilde yorumlarız. Bu yorumlama veya algılama şekli bizim nasıl tepkiler vereceğimizi kararlaştırır. Biraz önce verdiğimiz örnekte Esma, patronu tarafından verilen projeyi zamanında teslim edemeyeceği için stresli bir gün geçiriyordu. Burada kaygılandığı nokta ise işinden kovulma riskinin ortaya çıkmasıydı. Bu olumsuz düşünce Esma’nın kendisini kaygılı hissetmesine neden oluyordu. Peki yaşanan bu durum gerçekten Esma’nın düşündüğü kadar ciddi bir boyutta mıydı? Eğer Esma devamlı projeleri geç teslim eden, işyeri kurallarına aykırı hareket eden veya patronuna karşı iş ahlakına aykırı davranışlarda bulunan biri değilse, yalnızca birkaç saatlik ve ilk kez yaşanan bir gecikme sebebiyle patronu onu kovabilir miydi? İşte Esma bu şekilde düşünebilse ve yaşanan olayı bu şekilde yorumlayabilse stresli anlar da yaşamayacaktı.
Hayır Demeyi Öğrenin
Çevresindeki kişilere hayır deme becerisine sahip olmayan kişiler yineleyen şekilde hep başkalarının isteklerini yerine getirmeye çalışırlar. Bu yaşadıkları ne kadar yorucu, değil mi? İnsanlar birbirleriyle etkileşim halinde olan canlılardır. Evde, işte, okulda veya herhangi bir mekânda diğer insanlarla iletişim halinde yaşarız. Hepimizin bazı talepleri ve istekleri vardır birbirimizden. Başkasının istekleri ve taleplerini ikili ilişkilerimizi sürdürmek için kabul eder veya reddederiz. Diğer insanların isteklerini gerçekleştireceğimiz zaman dahi önceliğimiz kendi isteklerimiz olmalıdır. Sürekli başkalarının isteklerini yerine getiren ve bu sebeple kendi isteklerini gerçekleştirmeye fırsat bulamayan kişilerde stres tepkisinin ortaya çıkması kaçınılmazdır. Bu nedenle kişinin istemediği durumlarda karşı tarafa hayır demeyi öğrenmesi gerekir.
Beklentilerinizi Düşürün
Aşırı stres sorunu yaşayan kişilerde bazen mükemmeliyetçiliğin de başlı başına bir stres kaynağı olduğunu görmekteyiz. Mükemmeliyetçi bakış açısına sahip bireylerde her şeyi kusursuz yapma düşüncesi beraberinde stresi de getirecektir. Mükemmel olması gerektiğini ve eğer mükemmel olmazsa başarısız olarak adlandırılacağını düşünen birinin bu düşünce ve yorumlama ile stres yaşamaması mümkün değildir. Bu düşüncenin yerine kimsenin mükemmel olamayacağına yönelik bir düşünce geliştirebilirse stres seviyesinde de azalma görülecektir. Bu noktada stresi azaltmak için yaşamınıza dair beklentilerinizi de düşürmeniz gerekmektedir.
Gevşetecek Aktiviteler Bulun
Stresli anlarınızda sizi rahatlatacak ve gevşetecek bazı aktiviteler bulmanız gerekmektedir. Herkes için rahatlatıcı aktiviteler farklı olabilir. Bazı insanlar deniz kenarında yürüyüşü dinlendirici ve rahatlatıcı bulurken bazıları ise yüksek sesle müzik dinleyerek rahatlayabilir. Stres sorunu yaşadığınızı düşünüyorsanız önceden sizi gevşetecek bazı aktivitelerin listesini yapın. Bu liste evde, iş yerinde veya okulda hep yanınızda bulunsun. Adeta bir acil durum planı gibi stres yaşadığınız zaman bu aktiviteleri hayata geçirin. Nefes çalışmasıyla beraber yapılan aktivitelerin etkisi her zaman daha fazla olacaktır.