7 Soruda Sosyal Fobi Atakları Nedir?
Sosyal fobi, bir kişinin sosyal durumlarda aşırı kaygı yaşaması ve aşırı kaygı ile birlikte alay etme, reddetme veya başkalarını yargılama düşünceleri yaşaması durumudur. Sosyal durumlarda, eylem gerektiğinde belirgin ve kalıcı bir korku vardır.
Sosyal fobi atakları olan kişiler mümkün olduğunca bu tür durumlardan kaçınmaya çalışırlar. Profesyonel işiniz yoğun sosyal etkileşim gerektiriyorsa, sosyal durumlardan kaçınmak için yaptığınız her şey başarınızı olumsuz etkileyebilir.
Yemek ve içmek, telefonda konuşmak, el kol hareketi yapmak veya başkalarının önünde tartışmak büyük kaygıya neden olabilir. Diğer bir semptom ise göz teması kuramamaktır. Bazen birçokları için çekici olabilecek bir “ilgi noktası” olma düşüncesi bile yorucu olabilir.
Yaşanan kaygıyı artıran düşüncelerden biri de “bu durumun” başkaları tarafından fark edileceği korkusudur. Kendine güven ve benlik saygısının azalması, sosyal fobisi olan kişileri huzursuz yaparken reddedilme ve olumsuz değerlendirmelere karşı tahammülsüz hale getirir.
Eğer siz de yukardaki gibi bazı belirtiler yaşıyor ve kendinizde sosyal fobi atakları olduğundan şüpheleniyorsanız, sosyal fobi tedavisi görmeniz gerekebilir. Bu nedenle bir psikolog ile görüşmeniz gerekir. Bize ulaşabilir ve psikoterapi desteği alabilirsiniz.
Toplumda Sosyal Fobi Ne Sıklıkta?
Sosyal fobi, depresyon ve alkol bağımlılığından sonra en sık görülen üçüncü ruhsal bozukluktur. Genel nüfusun %7-8’inde sosyal fobi vardır. Sosyal fobinin yaygınlığı kadınlarda %2.3, erkeklerde %1.1 civarındadır.
Böylece çoğu çalışma sosyal fobinin kadınlarda erkeklere göre daha yaygın olduğunu göstermiştir. Klinik çalışmalarda sosyal fobilerin her iki cinsiyette de aynı sıklıkta ortaya çıktığı veya ağırlıklı olarak erkek olduğu belirtilmelidir.
Yaygın sosyal fobi ve spesifik özellikle iki tür mevcuttur. Spesifik sosyal fobi, yalnızca topluluk önünde konuşma gibi belirli durumlarda korku deneyimidir. Yaygın sosyal fobide ise hasta hemen hemen tüm sosyal durumlarda huzursuz, endişeli ve gergindir.
Yaygın sosyal fobinin spesifik türe göre daha fazla görüldüğünü söyleyebiliriz. Sosyal fobinin alt türleri arasında ayrım yapıldığında, genel formun daha erken yaşlarda başladığına dair kanıtlar vardır.
Sosyal fobiler alt tiplere göre değişse de ergenlik döneminde (10-17 yaş) başlamaktadır. Hastaların %40’ında ilk çıkış yaşı 10 yaşın altındadır. Hastaların %95’inde hastalığın başlangıcı 20 yaşın altındadır.
Araştırmalar, okul fobisi olan çocukların gelecekte sosyal fobiyi geliştirme olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermiştir. Korkutucu durumlardan kaçınma davranışları genellikle çok belirgindir. Diğer zihinsel bozukluklara yol açabilecek sosyal yalnızlığa yol açabilir.
Sosyal Fobi Atakları ile Utangaçlık
Sosyal fobinin tespit edilmesinin en mühim engellerinden biri, toplumsal fobinin, düzgüsel utangaçlık ve toplumsal tedirginliğin abartılı bir görünümü olarak algılanmasıdır.
Utangaçlık, değişik kültürlerde düzgüsel alışkanlık olarak kabul edilebilmekte ve çok açık ve net bir beceri kaybının varlığında bile, bu vaziyet doktora başvurma sebebi olarak görülmemektedir.
Sosyal fobiden yakınanlar, çoğunlukla durumlarıyla başa çıkmada kendilerine destek olan yaşam teknikleri ve belli stratejiler geliştirmektedirler.
Sosyal fobisi olan hastaların, toplumun geri kalanına nazaran iki misli daha çok alkol bağımlılığı olduğu, alkol kullanım bozukluğu olan bireylerin ise toplumun geneline nazaran dokuz misli daha çok toplumsal fobilerinin olduğu bildirilmiştir.
Bu stratejiler nedeniyle sosyal fobi atakları yaşayan bireylerin toplumsal işlevlerini sınırlanabilir. Öte yandan yaşamları üstündeki kısıtlanmayı kabul etmeleri ve tedavi arayışına yönelmemeleri sonuçları da ortaya çıkmaktadır.
Sosyal fobi atakları yaşayan bireylerin büyük kısmında kronik depresyon eş zamanlı olarak ortaya çıkabilir. Sosyal fobi atakları olan bireyler bu sorunla baş etmek için alkol ve özgüven arttırdığını zannettiği uyuşturucu maddelere umut bağladıkları için bağımlılık da bu grupta çok sık rastladığımız bir hastalık boyutunu alabilir.
Sosyal Fobi ve Utangaçlık Arasındaki Fark Nedir?
Stres ve gerginlik başarınızı belli bir düzeye çıkaran etkenlerdir. Bu stres kişiyi daha hazırlıklı olmaya, daha çok çalışmaya ve imajını, ilişkilerini ve işini korumak için mücadele etmeye zorlar.
Ancak stres arttıkça bu yöndeki etkinliği azalır ve stres normal koşullarda daha rahat edeceğiniz şeyleri yapmanızı imkansız hale getirir. Başka bir deyişle, stres ve başarı arasındaki ilişki zamanla tersine döner.
Sosyal fobi atakları olan insanlar gerçekte ne olduğunu görmezler, korkutucu durumun neden olduğu “duygularına” odaklanırlar. Bunun sosyal fobi ve utangaçlık arasındaki temel fark olduğu düşünülür.
Utangaç insanlar, sosyal fobide görülenlere benzer belirtilerle sosyal ortamlarda bulunurlar ve başkalarının tepkilerini dikkate alırlar. Örneğin, kabul edildiğinizi ve sıkılmadığınızı anlamak, olumsuz düşünce ve endişelerinize son verir.
Tersine, sosyal fobi atakları görülen kişiler ise böyle bir değerlendirme yapamazlar. Genellikle diğer insanların onları nasıl gördüğünü bilmezler. Çünkü böyle bir durum olumsuz bir değerlendirme riskini artırdığı için tehdit olarak algılanır.
Sosyal Fobi Atakları Hangi Durumlarda Görülür?
Sosyal fobi genetik özelliklerle ilgili sorunlardan biridir. Ailenizde olması sizin de sosyal fobi atakları yaşama şansınızı artırır. En önemli faktörlerden biri beyinde belirli kimyasal dengesizliklerin veya dengesizliklerin varlığıdır.
Ayrıca travmatik geçmiş de önemli tetikleyici özelliklerden biridir. Çocuklar özellikle çocukluk çağı ile alay edilmesi, dışlanma ve aşağılanma gibi travmatik deneyimler yoluyla sosyal çevrede aşırı stres yaşamaya başlarlar.
Bu süreç uzun süre devam ederse, stres hormonlarının salınımı daha yoğun ve sürekli hale gelir ve bu da kimyasal dengenin bozulmasına neden olur.
Sosyal fobi atakları olan kişiler, yaşadıkları kaygıyı çevresindekilerin davranışlarını gözlemleyerek ve olumsuz deneyimlerden etkilenerek kazanırlar.
Özellikle aile ve okul ortamlarında yaşanan olumsuz deneyimler travmatik sonuçlar doğurmakta ve bu korkunun gelişmesinde çok önemli rol oynamaktadır.
Çocuklar, özellikle okul öncesi gelişim döneminde, ebeveyn etkisi ile beraber sosyal durumlarla başa çıkmayı öğrenir ve davranışları bu yönde gelişir.
Aşırı korumacı ebeveynler, çocuklarının sosyal çevreye erişimini kısıtlamaz veya bu ortamlarda kendilerini ifade etmelerine izin vermez. Bu süreç de sosyal becerilerin gelişimini engeller. Bu kişilerin sosyal fobi atakları geliştirmeleri diğerlerine göre daha fazla olasıdır.
Sosyal Fobi Atakları Tetikleyenleri Nelerdir?
- Halka açık alanlarda telefon görüşmesi yapmak
- Halka açık yerde yemek yemek
- Halka açık yerlerde bir şeyler içmek
- Küçük grup etkinliklerine katılmak
- Yetkili bir kişiyle konuşmak
- Topluluk önünde konuşmak veya gösteri yapmak
- Başkaları tarafından izlenilmek veya gözlenilmek
- Diğerleri tarafından izlenildiği sırada konuşmak
- Yabancılarla konuşmak
- Eğlence veya partilere katılmak
- Yabancılarla yüz yüze konuşmak
- Yeteneğin veya bilginin test edilmesi
- Daha önceden tanımadığı kişilerle tanışmak
- Umumi tuvaletlerin kullanımı
- Birileri bulunurken bir odaya girmek
- Topluluk içinde odak noktası olmak
- Bir toplantıda anında konuşma yapmak
- Satın alınan ürünleri iade etmek veya geri ödeme yapmak
- Yabancılarla yaşanan memnuniyetsizliği veya anlaşmazlığı ifade etmek
- Yabancıların gözlerinin içine bakmak
- Grup önünde hazırlanan raporun sözlü sunumunu yapmak
- Romantik veya cinsel nedenlerden ötürü birini tavlamaya çalışmak
- Satıcıların ısrarlarına dayanmak
Sosyal Fobi Atakları Esnasında Neler Olur?
- Kalpte çarpıntı veya göğsün sıkışması
- Seste titreme
- Solunumun hızlanması veya nefes almada güçlük
- Terleme veya sıcak basması
- Seste titreme
- Mide bulantısı veya mide problemleri
- Kaslarda gerginlik
- Ağız kuruluğu
- Titreme
- Şiddetli baş ağrıları
- Yüzde kızarma
- Baş dönmesi
- Bayılacak gibi olma
- Avuç içlerinde ıslaklık
- Tik veya kas seyirmesi
Sosyal Fobi Belirtileri Nelerdir?
Sosyal fobi atakları tetikleyicisi olaydan günler, haftalar ve hatta aylar önce aşırı endişeli olmak sosyal fobi belirtileri arasındadır. Özellikle tanımadığınız kişiler tarafından görülme ve yargılanma korkusu da önemli belirleyicilerdendir.
Günlük toplanma durumlarında bile aşırı heyecan ve endişe ortaya çıkabilir. Utanma veya aşağılanma korkusu kendisini gösterebilir. Başkalarının sizi gergin bulacağından korkma ve endişe duymaya ek olarak tüm tetikleyicilerden kaçınma davranışı sık sık görülebilir.
Bunlara ek olarak yukarda bahsettiğimiz sosyal fobi atakları esnasında görülen bir takım belirtiler de gözlemlenebilir. Sosyal fobinin belirtileri özellikle kişinin başta sosyal yaşantısı olmak üzere aile, iş, eğitim ve tüm hayatını olumsuz yönde etkileyebilir.
Kaygıyı tetikleyen tüm ortamlardan ve durumlardan kaçındığı için de depresif duygudurum ortaya çıkabilir. Sosyal fobi atakları sergileyen bireylerde biraz önce de belirttiğimiz gibi bağımlılık riski oldukça yüksektir.
Madde bağımlılığı da görülme ihtimali olmasına rağmen asıl tehlike alkol bağımlılığıdır. Alkolün hem toplumlarda uyuşturucu ve uyarıcı maddelere göre daha fazla kabul görüyor olması sebebiyle kişiler sosyal ortamlarda yaşadıkları kaygıyı azaltmak veya dindirmek amacıyla alkol kullanımına başvurabilirler.
Sosyal ortamlarda yaşanan kaygı, korku ve endişe nedeniyle alkol kullanımıyla rahatlama ve gevşeme yolunu tercih edebilirler. Bu durum kısa vadede gevşemeye yol açar ve kişinin kendisini daha rahat ifade ettiğini zannetmesine yol açar.
Çalıştığı işyerinin gerçekleştirdiği bir davete katıldığında sosyal fobi atakları yaşayan kişinin alkol aldığını düşünelim. İlk deneyimde alkolün uyuşturucu etkisi sebebiyle gevşediğini düşünebilir.
Hatta bu gevşemeden dolayı kendisini daha rahat ifade edebildiğini de düşünebilir. Ancak yaşadığı durum gerçeği yansıtmamaktadır. Alkolün uyuşturucu etkisi sebebiyle gevşediği doğrudur ancak bu kimyasal kaynaklı bir gevşemedir.
Bu durumda gevşeme olmasına rağmen bu iyileşme anlamında değildir. Aslında alkol alınca zannedildiği gibi kişinin kaygılanmadan, endişelenmeden veya korkmadan sosyalleşmesi söz konusu dahi değildir.
Kadehler sıralandıkça bu kez de kendini daha çok ifade edememeye başlanır çünkü kişi alkolün etkisiyle içinde bulunduğu ortama uygun olmayan konuşmalar yapabilir.
Üstelik davet esnasında söylediklerinden ve sergilediği davranışlarından dolayı daha sonra yaşayacağı rezillik, utanç vb. birçok duygunun şiddeti artacaktır.
Bu durum sosyal fobi atakları esnasında hissedilenlerin daha sonra daha da şiddetlenmesine neden olabilir. Ayrıca bu duygular şiddetlendikçe kişi daha fazla düzeyde alkole ihtiyaç duyar ve alkol bağımlılığı bu sayede gelişebilir.
Mentalium Psikoloji Kimdir?
2019 yılında Klinik Psikolog Onur Aydın tarafından Kadıköy Göztepe sınırları içerisinde kurulan Mentalium Psikoloji bir psikolojik danışmanlık merkezidir. İkinci şubesini ise Şişli Mecidiyeköy bölgesinde faaliyete sokan kurumumuzda uzman psikologlar hizmet vermektedir.
Kurumumuzda çalışan tüm uzmanlarımız gerekli eğitimleri ve süpervizyonlarını tamamlamış klinik psikologlardır. Merkezimizde hem bireysel hem de aile çift terapisi hizmetleri sunulmaktadır.
Bireysel terapi alanında başta sosyal fobi olmak üzere depresyon, panik atak, yaygın anksiyete bozukluğu, özgül fobi, travma, obsesif kompulsif bozukluk ve kişilik bozuklukları olmak üzere birçok farklı ruhsal sorun vardır.
Bireysel terapi hizmeti almak isteyen bireylere klinik psikoloji alanında uzmanlığını tamamlamış ruh sağlığı profesyonelleri destek sunmaktadır. Merkezimizde yalnızca bireysel terapi hizmeti sunulmamaktadır.
Ayrıca aile ve çift terapisi hizmeti de verilmektedir ve bu konuda uzman olan psikologlar çiftlere kendileri başa çıkamadıkları sorunlarında destek sunmaktadırlar.
Sosyal fobi atakları hem tıbbi hem de ruhsal desteğin alınmasını gerektirebilir. Bu rahatsızlıkla mücadele etmek ve sosyal fobi atakları ile başa çıkabilmek için ilaçların kullanımına ek olarak kişinin bireysel ruhsal değişimi de oldukça önemlidir.
Eğer siz de sosyal fobi tedavisi almak ve sosyal fobi atakları ile mücadele etmek istiyorsanız bizden randevu alabilirsiniz. Psikolojik destek ile sosyal fobi atakları sonlanabilir.
