3 Soruda Sınav Kaygısı Belirtileri Nelerdir?
Sınavlar hayatımızın değişmez bir gerçeği. Hep var oldular, varlar ve var olacaklar da. Sınav dediğimizde ilk, orta ve yüksek öğretim kurumlarında öğrencilerin rutin hale gelen ve bilgileri test eden araçlar gelmemelidir. İş mülakatları da bir sınavdır neticede. Bugünkü yazımızda geleneksel sınavlar üzerine yoğunlaşacağız. Sınav kaygısı nedir ve sınav kaygısı belirtileri nelerdir sorularına yanıtlar arayacağız. Ama öncelikle kaygı kavramını incelememiz gerekir.
Kaygı, kişinin çoğunlukla gelecekte gerçekleşebilecek herhangi bir olay hakkında belirsizlik nedeniyle endişe duyması halidir. Kaygı aslına bakarsak gayet sağlıklı ve doğal bir duygudur. Kaygı aşırıya kaçmadıkça kişinin üzerinde çalıştığı ve emek verdiği işe odaklanmasını dahi sağlayabilir. Kaygısız birisi olsanız ne kadar istekli şekilde o işe odaklanabilirsiniz ki? Kaygı ile aşırı kaygı arasında farklar vardır.
Kaygı doğal ve sağlıklı bir duygu iken aşırı kaygı ise kişinin odaklanmasını etkileyen, stres düzeyini arttıran ve hatta başarısız olmasını sağlayan bir kavramdır. Sınav kaygısı, sınavlara yönelik yaşanan kaygı, endişe veya korku gibi bazı duyguların olumsuz ve aşırı şekilde yaşanmasıdır. Sınav kaygısı belirtileri gösteren öğrenciler için sınavlarda başarısız olunduğunda zor bir süreç başlar.
Bunun nedeni de öğrencinin başta ailesi olmak üzere çevresindekiler tarafından başarısızlığının sorgulanması ve neden olarak da çalışmaması veya tembel diye tanımlanması olabilir. Öğrenci çalışmış ve çok iyi hazırlanmış olsa bile sınav esnasında bildiklerini unutabilir. Sınav kaygısı belirtileri bu nedenle dikkate alınmalı ve özellikle ailenin desteği var olmalıdır. Sınav kaygısı psikolog desteğiyle başa çıkılabilecek bir tür kaygı sorunudur.
Sınav Kaygısı Neden Oluşur?
Sınav kaygısının oluşumunda özellikle öğrencinin sınava yüklediği anlam önemlidir. Sınavın öğrenci için ne anlam ifade ettiği sınava dair kaygıların oluşumunda oldukça kritiktir. Bazı öğrenciler için sınavlar diğer akranlarına göre çok daha fazla anlam taşır. Bu taşınan anlam da büyük çoğunlukla aile büyükleri veya yakınları aracılığıyla oluşmaktadır. Burada ebeveyn etkisi oldukça önemlidir.
Birçok öğrenci için sınav anından daha fazla sınav sonrası süreç daha çok kaygı unsuru barındırır. Sınav 3 saattir ancak sonrası daha uzun sürecektir çoğu öğrenci için. Birçok öğrenci sınav sonlandıktan sonra ne yapacağını kara kara düşünerek sınava girmektedir. Ailesinin ve yakınlarının sınav kötü geçerse ne tepki vereceğini düşünür. İşte bu noktada olumsuz düşünceler sınav öncesinde de sonrasında da öğrencinin en büyük düşmanıdır.
Öğrenciyi bu olumsuz düşünceler sınav esnasında bildiklerini unutturacak düzeyde rahatsız eder. Sınav sonrası süreçte ise birçok öğrenci ailesine karşı sınavın kötü geçtiğini anlatamaz. Öğrenci nasıl açıklayabileceğini bilmediği için ya yalan söyler ya da geçiştirerek sonucun gelmesini bekler. Sonuç gelmesin diye o güne kadar unutmaya çalışabilir ancak bu ruhsal süreç öğrencinin hayat kalitesini de düşürür.
Ailenin vereceği tepkiden çekinme birçok öğrenci için ne yazık ki söz konusudur. Burada öğrencinin davranışını belirleyici olan ailenin göstereceği tepkilerdir. Aile daha önceki sınav gibi bazı önemli olaylar sonrası nasıl tepki verdiyse, öğrenci de o oranda davranışını belirleyecektir.
Sınav Kaygısı Belirtileri Nelerdir?
Huzursuzluk en başta görülen sınav kaygısı belirtileri arasındadır. Bu duygu sınav öncesinde, sınav esnasında veya sınavdan sonra ortaya çıkabilir. Huzursuzluk kaygı ile özdeşleşen duygulardan biridir. Kendisini sınav öncesinde huzursuz hisseden öğrenci sınav esnasında başarılı olamayacağını düşünebilir. Sınav kaygısı belirtileri ortaya çıktığında sınav esnasında başarısız olacağını düşünen öğrenci bu olumsuz düşünceler sayesinde bildiği soruları da yapamaz.
Sınav sonrasında ise sonuçların geleceği döneme kadar ciddi bir huzursuzluk hali olabilir. Ailesine sınav sonuçlarını nasıl açıklayacağını bilmediği için kendisini huzursuz hissedebilir. Tarif edilemeyen sıkıntı ve tedirginlik hali de sınav kaygısı belirtileri arasında sayılabilir. Sınav öncesinde bazı öğrencilerde fiziksel belirtiler de meydana gelebilir. Bu fiziksel belirtiler öğrencinin daha fazla stres yaşamasına da sebep olabilir.
Öğrencinin midesi bulanır ve bu sınav sırasında sorulara odaklanmasına da engel olabilir. Ayrıca diğer sınav kaygısı belirtileri arasında taşikardi, titreme, ağız kuruluğu ve terleme de mevcuttur. Sınav öncesi son günlerde sınav kaygısı belirtileri gösteren öğrencide uyku sorunları da baş gösterebilir. Uyku sorunları genellikle uyuyamama, uykuya dalmakta zorlanma, uykudan sıçrayarak uyanma, uyandıktan sonra tekrar uykuya dalmakta zorlanma şeklinde olabilir.
Öğrencinin sınav öncesi karnı ağrıyabilir ve tıbbi bir sorun olduğu bile düşünülebilir. Sınav öncesi deneme dönemlerinde veya sınav esnasında öğrencinin dikkati dağılabilir. Dikkati dağılınca odaklanmada zorlanabilir ve bu sınav sırasında başına gelebilecek en kötü şeylerden biridir. Değersizlik ve yetersizlik hisleri de sınav kaygısı belirtileri arasında çok sık gördüklerimiz arasındadır.
Öğrenci sınava girmeden önce o kadar kaygılıdır ki kendini yetersiz hissedebilir. Arkadaşları veya akranları başarılı bir sınav geçirip iyi okullara kayıt yaptırmaya hak kazanacakken kendisinin rezil olacağını, küçük düşeceğini ve tekrar hazırlanmak zorunda kalacağını düşünür. Bu yetersizlik hissi oldukça rahatsız edici ve sınav sonucunu da direkt etkileyebilecek sınav kaygısı belirtileri arasındadır.
Sınav Kaygısı Nasıl Anlaşılır?
Sınav kaygısı belirtileri bazen aileler ve öğrencinin yakınları tarafından anlaşılmayabilir. Sınav kaygısından yakınan öğrenci bazen ailesine bu durumu açmakta zorlanabilir. Bu nedenle sınava hazırlanma sürecinde ailelerin öğrenciyi iyi gözlemlemeleri gerekmektedir. Öğrencinin ders başarısında gözle görülür bir düşüş vardır. Sınav kaygısı belirtileri içinde en kolay gözlemlenebilen belirti ders notlarındaki düşüştür.
Birçok öğrenci de sınava hazırlanma süreci hakkında konuşmaktan kaçınmaktadır. Bu kaçınma davranışı aileler tarafından eleştirilmemeli ve nedeni anlaşılmaya çalışılmalıdır. Öğrenci kaygısını ve neden kaygılandığını aileyle paylaşırsa kaygıyla başa çıkmak daha kolay olacaktır. Öğrencilerin bazıları aileleri tarafından gelen çok iyi niyetli soru ve yaklaşımlara bile çok sert tepkiler verilebilir. Özellikle aileler tarafından ergenlik döneminde olan öğrencinin ergenlik sorunlarıyla sınav kaygısı belirtileri karıştırılabilir.
Bu nedenle ailelerin daha özenli ve bilgilenerek bu ayrımın farkına varmaları gerekir. Bir yandan da öğrenci çok fazla çalışmasına rağmen yine de başarısızlık söz konusu olabilir. Bu nedenle öğrenci ebeveynleri tarafından sakin ve anlayışla dinlenmelidir. Soruna ortak bir çözüm bulmaya çalışılmalıdır. Aileler isteklerini dikte etmek yerine öğrenciyi dinlemeli ve ona nasıl yardım edebileceklerini ona sormalıdırlar.
