Fiziksel ve psikolojik isteklere karşı insan vücudunun verdiği tepki olarak tanımlanan stres günümüz rekabetçi ortamında önemli bir sorun halini almakta ve yine hayatımızın önemli bir parçası haline gelmektedir. Öyle ki son zamanlarda stres “modern toplumun hastalığı” olarak tanımlanmaktadır. 

Gün içinde hangi meslek olursa olsun insanlar stresli çalışma ortamında yoğun bir stres yüküne sahiptir. Hal böyle olunca stresten uzak durabilmek çok mümkün olamamaktadır. Stres, psikolojik ve ruhsal olarak uyumsuzluğa yol açabileceği gibi stresle başa çıkabilen kişiler bu uyumsuzluklardan daha az etkilenmektedirler. Özetle, stres nasıl geçer sorusuna cevap aramaktansa aşırı stresle baş etmek daha doğru bir terim olabilir. 

Stres tepkisi 3 farklı süreç olarak ele alınmaktadır. Ortaya çıkan ilk süreç alarm tepkisi olarak adlandırılmakta olup bu dönem kalp atışlarının ve solunumun hızlanması, tansiyon artışı şeklinde kendini göstermektedir. Stres ile karşılaşınca o durum ile savaşma ya da durumdan kaçınma şeklinde gösterilebilir. 

İkinci süreç olan direnç ile alarm tepkisi yok olmaktadır. Stresli duruma uyum sağlanırken, vücut her şey normal devam ediyor izlenimi vermesine rağmen yavaşça direncini kaybeder. Burada iki farklı davranış gösterilmektedir. Ya strese uyum sağlanır ve süreç normale döner ya da direnme ile birlikte stresle mücadele için güç denendiğinde stresli insanda gözlemlenen davranışlar ortaya çıkabilir. 

Son süreç ise tükenme aşamasıdır. Mücadele edilirken sarf edilen çaba karşılıksız kalır ve sonucunda kişinin diğer stresli durumlara da açık hale gelmesi gözlemlenebilir. Bu esnada direncin ortadan kalkması ile ilk aşamaya geri dönülür ve farklı hastalıklar ortaya çıkmaya başlayabilir.

Stresin insan yaşamında olmaması mümkün olmadığı gibi hayatımızın içinde olması gereken bir durumdur. Olumlu stresin ise belli bir oranda yararlı olacağı söylenmektedir. Yeni bir döneme geçişte yaşanabileceği gibi bu durum kişilik gelişimlerine katkı olarak düşünülebilir. Stres nasıl geçer sorusunu sormaktansa ben stresi nasıl avantaja çevirebilirim diye sormak daha mantıklıdır.

Öte yandan stresin getirdiği olumsuzlukları ortadan kaldırabildiği sürece kişi kendisi için bu süreci olumlu anlamda yönetebilir. Böylece yaşam kalitesini artırabilir. Aşırı stres nasıl geçer diye soranlara söyleyebileceğimiz şey de stresi kişinin kendi lehine çevirebilme mekanizmaları geliştirmesidir. 

Bunun için de stresle başa çıkma yollarının bilinmesi gerekmektedir. 3 aşamalı sürecin bilinmesi ve strese karşı bilincin geliştirilmesi ile stresle başa çıkma yöntemleri uygulanabilir ve istenmeyen durumlara karşı önemler alınabilir. Stresle başa çıkma yöntemleri sayesinde stres nasıl geçer sorusuna da cevap bulmuş oluruz. 

Bu yöntemler birden farklı şekilde karşımıza çıkabilmekte çünkü herkesin stresle başa çıkmaya yönelik verdiği tepkiler ve davranışlar farklıdır. Her kişi için stres yaratan durum farklı olduğu gibi bu durumlara verilen tepkiler de değişkenlik gösterecektir. Stresör veya travma unsuru dediğimiz stres belirtileri ortaya çıkaran durumlar herkeste farklı olduğu için stresle başa çıkma yöntemleri de herkes için farklılaşmaktadır. 

Bu nedenle herkes için en iyi olan bir çözümden bahsedilmemektedir. Stresle karşılaşan kişi yaşadığı zayıf noktasını fark edebildiğinde kendine uygun yöntemi bulup olgunlaştırmalıdır. Her birey kendi stresini kendisi yönetmelidir. Stres nasıl geçer sorusuna bu nedenle verilebilecek cevaplar sadece genel geçer tavsiyeler olacaktır. Önemli olan kişinin kendi stresle başa çıkma yöntemlerini geliştirebilmesidir. 

Stresle başa çıkma yöntemleri, kişinin kendince ürettiği ve çevreden gelenlerin üstesinden gelebilmek için geliştirdiği bilişsel ve davranışsal çabalar olarak tanımlanabilir. Stresli durumun getirdiği sonuçları yönetebilmek adına geliştirilir. 

İyi hissedebilmek için uygun davranışlar göstermek ya da kötü hissetmeyi engelleyen kaçınmalardan bahsedilebilir. İşte buna stres yönetimi deriz ki birçok alanda stres yönetimi artık kaçınılmaz hale gelmiştir. 

Stresle baş etme yöntemleri geliştirilmesi gerektiği gibi bu başa çıkma çabaları farklı şekillerde problem odaklı ve duygu odaklı gerçekleştirilebilir. Problem odaklı olunduğunda stres yaratan durumu ortadan kaldırmak ya da durumun etkisini azaltmaya yönelik çabalar gerçekleştirilir. 

Duygu odaklı olunduğunda ise stres yaratan durum ile mücadeleye girmek yerine durumun yarattığı etkiyi azaltmak için gerçekliğini yadsıma, ondan uzak durma ya da hissettiği olumsuz duyguları paylaşma gibi davranışlar gerçekleştirilir. Stres nasıl geçer sorusuna bu iki yaklaşımla beraber hareket ederek cevap vermek gerekmektedir.

Stresle başa çıkma yöntemleri geliştirilmesinde pek çok farklı durum etkili olmaktadır. Örneğin kişinin içinde bulunduğu çevrenin kültürel değerleri… Bir kültürde kullanılan stresle baş etme yöntemleri ile diğer kültürde kullanılanlar birbirlerinden çok farklı olabilir ve bu konuda bir kültür diğerini eleştirebilir. İşte bu sebeple stres nasıl geçer sorusunun da tek bir cevabı yoktur.

Her ne kadar farklı olsalar da burada amaç stres duygusunu tamamen yok etmek değil – değişime uyum çabası sonucu ortaya çıkan stresten tamamen kurtulmak mümkün olmayacaktır – düzeyini belli bir seviyede tutmayı öğrenmektir. Bu da psikolojik olarak gerekli olduğu kadar beden sağlığını koruyup sağlıklı yaşam sürdürebilmek için elzemdir. 

Bu sayede stresin yol açtığı olumsuz sonuçlardan mümkün olduğunca kaçınmaya çalışmak kişinin hayat kalitesini artıracaktır. Böylelikle hayatında daha çok verimlilik hissedecek ve enerjik olacaktır.